MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2

3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2

4. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 2

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ........................................................ 2

6. Cấu trúc của luận văn .......................................................................................... 3

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠCH ĐỊNH

CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ ........ 4

1.1. Một số khái niệm cơ bản về chiến lược và phân loại chiến lược ..................... 4

1.1.1. Khái niệm chiến lược .................................................................................... 4

1.1.2. Phân biệt các loại chiến lược ......................................................................... 5

1.2. Hoạch định chiến lược ...................................................................................... 6

1.2.1. Khái niệm và quy trình hoạch định chiến lược ............................................. 6

1.2.1.1. Khái niệm hoạch định chiến lược ............................................................... 6

1.2.1.2. Quy trình hoạch định chiến lược ................................................................ 7

1.2.2. Nội dung các bước hoạch định chiến lược .................................................... 9

1.2.2.1. Sứ mệnh và mục tiêu của tổ chức ............................................................... 9

1.2.2.2. Nghiên cứu môi trường bên ngoài .............................................................. 9

1.2.2.3. Phân tích môi trường bên trong ................................................................ 17

1.2.2.4. Xây dựng và lựa chọn chiến lược ............................................................. 20

1.2.3. Một số công cụ hoạch định chiến lược ........................................................ 21

1.2.3.1. Một số công cụ cung cấp thông tin hoạch định chiến lược ...................... 21

1.2.3.2. Công cụ để xây dựng và lựa chọn chiến lược .......................................... 23

1.3. Công nghiệp hỗ trợ và đặc điểm xây dựng chiến lược phát triển ngành công

nghiệp hỗ trợ .......................................................................................................... 26

1.3.1. Một số khái niệm cơ bản về công nghiệp hỗ trợ ......................................... 26

1.3.2. Yêu cầu về quản lý ngành CNHT ............................................................... 29

1.3.3. Đặc điểm xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ ......... 29

1.4. Kinh nghiệm thực tiễn xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ

trợ ........................................................................................................................... 30

1.4.1. Kinh nghiệm xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp hỗ trợ trên thế

giới ......................................................................................................................... 30

1.4.2. Kinh nghiệm xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ của

một số địa phương ................................................................................................. 34

Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 36

CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH MÔI TRƢỜNG CHIẾN LƢỢC PHÁT

TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ TỈNH BÀ RỊA-VŨNG TÀU

ĐẾN NĂM 2020 ............................................................................................. 37

2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu ...... 37

2.1.1. Điều kiện tự nhiên tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu ................................................. 37

2.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu ....................................... 40

2.2. Phân tích các yếu tố môi trường tác động tới sự hình thành chiến lược phát

triển ngành công nghiệp hỗ trợ đến năm 2020 ...................................................... 47

2.2.1. Phân tích môi trường bên ngoài .................................................................. 47

2.2.1.1. Phân tích môi trường vĩ mô ...................................................................... 47

2.2.1.2. Phân tích môi trường vi mô ...................................................................... 58

2.2.1.3. Tổng hợp những cơ hội và nguy cơ đối với ngành CNHT ...................... 61

2.2.1.4. Phân tích ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE) tác động tới ngành

CNHT .................................................................................................................... 62

2.2.2. Phân tích môi trường nội bộ ........................................................................ 64

2.2.2.1. Tổng hợp các điểm mạnh, điểm yếu đối với ngành CNHT ..................... 70

2.2.2.2. Phân tích ma trận đánh giá các yếu tố bên trong (IEF) tác động tới ngành

CNHT .................................................................................................................... 71

Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 73

CHƢƠNG 3: HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH

CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ TỈNH BRVT ĐẾN NĂM 2020 ...................... 74

3.1. Định hướng và mục tiêu chiến lược ............................................................... 74

3.1.1. Định hướng của tỉnh BRVT ........................................................................ 74

3.1.2. Mục tiêu đến năm 2020 ............................................................................... 74

3.2. Phân tích lựa chọn chiến lược phát triển ngành CNHT tỉnh BRVT .............. 75

3.2.1. Cơ sở lựa chọn chiến lược theo mô hình SWOT ........................................ 75

3.2.2. Phân tích SWOT .......................................................................................... 76

3.2.3. Lựa chọn chiến lược phát triển ngành CNHT ............................................. 79

3.3. Một số giải pháp thực hiện chiến lược ........................................................... 80

3.3.1. Giải pháp về thu hút đầu tư vào CNHT ....................................................... 80

3.3.2. Giải pháp về nguồn nhân lực ....................................................................... 81

3.3.3. Xúc tiến thương mại .................................................................................... 82

3.3.4. Giải pháp về công nghệ ............................................................................... 82

3.3.5. Giải pháp bảo vệ môi trường ....................................................................... 83

3.4. Tổ chức thực hiện ........................................................................................... 83

3.4.1. Sở Công Thương ......................................................................................... 84

3.4.2. UBND các huyện, thành phố thuộc tỉnh có trách nhiệm: ............................ 84

3.5. Một số kiến nghị ............................................................................................. 85

Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 87

Tài liệu tham khảo ........................................................................................ 88

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Khoa Kinh tế và Quản lý, Viện

đào tạo sau sau Đại học Bách Khoa Hà nội, Giám đốc và các Phó Giám đốc Sở

Công Thương tỉnh BRVT, các Sở kế hoạch đầu tư, Ban Quản lý khu Công nghiệp,

Cục thống kê tỉnh, đại diện UBND các huyện và các thành phố trên địa bàn tỉnh, các

chuyên gia trong lĩnh vực CNHT, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá

trình học tập và hoàn thành luận văn.

Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn thầy Phó Giáo sư- Tiến Sỹ Nguyễn Ái

Đoàn - Khoa Kinh tế và Quản lý - Trường Đại học Bách Khoa Hà nội đã trực tiếp

hướng dẫn và tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành

luận văn Thạc sỹ này.

Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù đã có sự cố gắng của bản thân, song do

khả năng và kinh nghiệm có hạn, nên luận văn không tránh khỏi một số thiếu sót

ngoài mong muốn; vì vậy, tác giả rất mong được quý thầy cô giáo, các đồng nghiệp,

các chuyên gia góp ý để các nghiên cứu trong luận văn này được áp dụng vào thực

tiễn.

Hà nội, tháng 3 năm 2015

Tác giả

Trần Trung Hiếu

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

Hình 1.1. Mô hình quản lý chiến lược toàn diện của Fred R. David. [3] ................... 8

Hình 1.2. Môi trường vĩ mô. [2] ............................................................................... 10

Sơ đồ 1.1. Mô hình 5 lực lượng của Michael Porter. [4] .......................................... 15

Hình 1.3. Khung phân tích hình thành chiến lược của Fred R. David. [3] ............... 20

Bảng 1.1. Ma trận đánh giá các nhân tố bên ngoài (Ma trận EFE). [3] .................... 22

Bảng 1.2. Ma trận đánh giá các nhân tố bên trong (Ma trận IEF). [3] ...................... 23

Sơ đồ 1.2. Ma trận SWOT. [1] .................................................................................. 25

Hình 1.4. Khái niệm CNHT của Nhật Bản. [14] ....................................................... 27

Hình 1.5. Khái niệm CNHT của Việt Nam. [14] ...................................................... 28

Hình 2.1. Bản đồ quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH tỉnh đến năm 2015, định

hướng đến năm 2020. [16] ........................................................................................ 38

Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu tăng trưởng GDP. [15] ..................................................... 40

Bảng 2.2. Tăng trưởng của các ngành kinh tế trên địa bàn. [15] .............................. 41

Bảng 2.3. GDP bình quân đầu người của Bà Rịa-Vũng Tàu so với cả nước như sau.

[15] ............................................................................................................................ 42

Bảng 2.4. Cơ cấu kinh tế theo giá hiện hành. [15] .................................................... 43

Bảng 2.5. Cơ cấu kinh tế không tính dầu khí. [15] ................................................... 43

Bảng 2.6. Dân số trên địa bàn tỉnh. [15] ................................................................... 44

Bảng 2.7. Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế. [15] ................................................. 45

Bảng 2.8. Số lượng doanh nghiệp ngành công nghiệp so với số doanh nghiệp toàn

tỉnh. [15] .................................................................................................................... 46

Bảng 2.9. Những cơ hội và nguy cơ tác động tới ngành CNHT ............................... 61

Bảng 2.10. Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE) ........................................ 63

Bảng 2.11. Lực lượng lao động và năng suất lao động công nghiệp. [15] ................ 68

Bảng 2.12. Điểm mạnh, điểm yếu đối với ngành công nghiệp hỗ trợ ...................... 70

Bảng 2.13. Ma trận đánh giá nội bộ (IEF) ................................................................ 71

Bảng 3.1. Mục tiêu về phát triển CNHT tỉnh BRVT. [14] ....................................... 75

Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả ma trận SWOT ............................................................. 76

Bảng 3.3. Sử dụng Great lựa chọn chiến lược .......................................................... 80

[Phụ lục 1] ................................................................................................................ 90

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

AFTA Khu vực mậu dịch tự do các nước Đông Nam Á

APEC Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương

ASEAN Các nước Đông Nam Á

BRVT Bà Rịa -Vũng Tàu

CN Công nghiệp

CNHT Công nghiệp hỗ trợ

DN Doanh nghiệp

ĐĐT Điện điện tử

ĐTNN Đầu tư nước ngoài

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GMS Tiểu vùng Mê kông mở rộng

GTSXCN Giá trị sản xuất công nghiệp

KCN Khu công nghiệp

KTXH Kinh tế xã hội

NN Nông nghiệp

PCI Chỉ số đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

GO Giá trị sản xuất công nghiệp

SCT Sở Công Thương

SX & PP Sản xuất và phân phối

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

TĐĐQG Tập đoàn đa quốc gia

UBND Ủy ban nhân dân

VA Giá trị tăng thêm

VKTTĐ Vùng Kinh tế trọng điểm

XK Xuất khẩu

SMEs Doanh nghiệp nhỏ và vừa

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Thực hiện chủ trương của Chính phủ tại Công văn số 234/TB-VPCP ngày

08/7/2013 của Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng

Hoàng Trung Hải tại cuộc họp lần 2 của Ban Chỉ đạo về phát triển khu kinh tế, Khu

Công nghiệp, theo đó Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải giao Bộ Kế hoạch và Đầu

tư chủ trì phối họp với các Bộ, ngành, địa phương tổ chức thẩm định, báo cáo Thủ

tướng Chính phủ về các đề án hình thành Khu Công nghiệp chuyên dành cho các

nhà đầu tư Nhật Bản tại Hải Phòng và Rà Rịa - Vũng Tàu theo chỉ đạo của Thủ

tướng Chính phủ.

“Phát triển mạnh kinh tế biển, xây dựng BRVT thành tỉnh công nghiệp và

cảng biển theo hướng hiện đại…nhằm tạo năng lực cạnh tranh mới và sức đột phá

phát triển kinh tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (BRVT), thúc đẩy ngành công nghiệp trên

địa bàn phát triển nhanh và bền vững, tạo môi trường hấp dẫn thu hút đầu tư vào

ngành công nghiệp hỗ trợ; Phát triển hệ thống doanh nghiệp nội địa và đào tạo

nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh...”.[12]

Nhận thức được vai trò hết sức quan trọng trong sự phát triển của ngành công

nghiệp và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá theo hướng hiện đại của ngành công

nghiệp hỗ trợ và 6 ngành công nghiệp ưu tiên nằm trong "chiến lược công nghiệp

hóa của Việt Nam - trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản hướng đến năm

2020, tầm nhìn 2030", UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu chỉ đạo xây dựng “Đề án

thành lập khu công nghiệp chuyên sâu” để cung cấp các dịch vụ hoàn chỉnh nhằm

thu hút các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đến từ Nhật Bản. Theo đó, coi phát

triển CNHT là khâu đột phá để phát triển nhanh và bền vững cho ngành công

nghiệp của Bà Rịa-Vũng Tàu.

Từ chủ trương của chính phủ, Tỉnh ủy, HĐND, UBND và nhu cầu thực tế phát

triển kinh tế- xã hội của địa phương; Nhằm kết hợp các kiến thức về lý luận đã được

trang bị trong thời gian tham gia chương trình đào tạo. Tác giả xin lựa chọn đề tài

cho luận văn này là:

“Hoạch định chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bà Rịa- Vũng

Tàu đến năm 2020”

2. Mục đích nghiên cứu

Nhằm hệ thống hóa các cơ sở lý luận về chiến lược và hoạch định chiến lược

trên cơ sở đó phân tích điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và đặc điểm ngành công

nghiệp hỗ trợ; các yếu tố của môi trường bên ngoài, bên trong để tìm ra cơ hội,

nguy cơ, điểm mạnh điểm yếu của tỉnh BRVT để từ đó hoạch định một chiến lược

phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ của tỉnh cho phù hợp.

3. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong luận văn này được dựa trên số liệu thống kê, tổng hợp và đánh giá so

sánh, kế thừa và tham khảo ý kiến chuyên gia để tìm ra nguyên nhân tồn tại, đề xuất

các giải pháp chiến lược phát triển ngành CNHT.

4. Đối tƣợng nghiên cứu

Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và ngành công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn

tỉnh BRVT, kinh nghiệm xây dựng chiến lược của một số Quốc gia và một số địa

phương.

Từ số liệu thống kê 2010 đến 2013 về tình hình phát triển kinh tế xã hội đặc

biệt là lĩnh vực công nghiệp trên địa bàn tỉnh BRVT.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về chiến lược và hoạch định chiến lược.

Giúp cho lãnh đạo tỉnh ủy, HĐND, UBND và Sở Công Thương tỉnh BRVT

nhận biết rõ hơn về thực trạng ngành CNHT tỉnh BRVT.

6. Cấu trúc của luận văn

Đề tài “Hoạch định chiến lƣợc phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tỉnh

Bà Rịa- Vũng Tàu đến năm 2020” được chia làm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạch định chiến lược phát triển

ngành công nghiệp hỗ trợ.

Chương 2: Phân tích môi trường chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ

trợ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đến năm 2020.

Chương 3: Hoạch định chiến lược phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bà

Rịa- Vũng Tàu đến năm 2020.

Trong quá trình nghiên cứu và biên soạn, luận văn đã nhận được sự hướng dẫn

nhiệt tình của Thầy PGS-TS. Nguyễn Ái Đoàn và sự giúp đỡ của lãnh đạo Sở Công

Thương, các bạn đồng nghiệp, các Sở, Ban, Ngành, UBND các huyện, thành phố và

một số các đơn vị sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh.

Do thời gian biên soạn có hạn, nên không tránh khỏi những thiếu sót nhất

định. Rất mong được sự tham gia đóng góp ý kiến của các Ban, Ngành, đơn vị liên

quan, các bạn bè, đồng nghiệp để đề tài này được hoàn chỉnh, triển khai và mang

tính thực tiễn cao.

CHƢƠNG 1:

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠCH ĐỊNH

CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ

1.1. Một số khái niệm cơ bản về chiến lƣợc và phân loại chiến lƣợc

1.1.1. Khái niệm chiến lược

Thuật ngữ “chiến lƣợc” đã xuất hiện từ lâu trong lịch sử và nó bắt nguồn từ

trong lĩnh vực quân sự với ý nghĩa “khoa học về hoạch định và điều khiển các hoạt

động quân sự”. Các nhà quân sự thường xây dựng chiến lược để nghiên cứu và tấn

công vào các điểm yếu của đối phương nhằm giành thế thắng về mình. Hiện nay, có

rất nhiều khái niệm khác nhau về thuật ngữ này trong nghiên cứu.

Theo Fred R. David thì “chiến lược là những phương tiện đạt tới những mục

tiêu dài hạn”. [3]

Chandler đã xem chiến lược bao gồm: “việc xác định các mục tiêu, mục đích

cơ bản dài hạn của tổ chức và thiết lập một chuỗi các hành động cũng như sự phân

bổ các nguồn lực cần thiết để thực hiện các mục tiêu đó”. [2]

Michael Porter, giáo sư nổi tiếng về chiến lược kinh doanh đã phát biểu những

quan niệm mới của mình về chiến lược qua bài báo: “Chiến lược là gì” ông cho

rằng: “chiến lược là việc tạo ra một sự hài hòa giữa các hoạt động của một công ty;

chủ yếu dựa vào việc tiến hành tốt nhiều việc và kết hợp chúng với nhau. Cốt lõi

của chiến lược là lựa chọn cái chưa được làm”. Theo cách tiếp cận này, chiến lược

là tạo ra sự khác biệt trong cạnh tranh, tìm và thực hiện cái chưa được làm. Bản chất

của chiến lược là xây dựng được lợi thế cạnh tranh. Chiến lược là xây dựng một vị

trí duy nhất và có giá trị tác động một nhóm các hoạt động khác biệt. [4]

Theo Johnson và Scholes, chiến lược được định nghĩa như sau: “Chiến lược

là việc xác định định hướng và phạm vi hoạt động của một tổ chức trong dài hạn, ở

đó tổ chức phải giành được lợi thế thông qua việc kết hợp các nguồn lực trong

một môi trường nhiều thử thách, nhằm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của thị trường và

đáp ứng mong muốn của các tác nhân có liên quan đến tổ chức”. [2]

Trên đây chúng ta thấy các định nghĩa đều có điểm chung: Chiến lược là

phương thức phối hợp nhằm đạt được các mục tiêu dài hạn. Do đó, theo chúng tôi,

chiến lược là quá trình đề ra các mục tiêu dài hạn, nghiên cứu sự ảnh hưởng của môi

trường bên ngoài và bên trong, trên cơ sở đó phối hợp các nguồn lực của tổ chức

nhằm đạt được những mục tiêu đã đề ra giúp cho các tổ chức đạt được mục tiêu

trước mắt và lâu dài, tổng thể và bộ phận, là một công cụ hết sức quan trọng và cần

thiết.

1.1.2. Phân biệt các loại chiến lược

Các loại hình chiến lược đều phải hoạch định những mục tiêu trong tương lại

để phát triển của tổ chức nên có thể chia chiến lược thành hai cấp:

Chiến lược tổng quát: phải làm rõ được những nội dung, bao gồm các hoạt

động của tổ chức nào và tổ chức sẽ quản lý các hoạt động đó ra sao. Có thể thấy,

chiến lược tổng quát xác định các hành động mà tổ chức thực hiện nhằm giành lợi

thế cạnh tranh bằng cách lựa chọn, quản trị một nhóm các hoạt động khác nhau

trong một số ngành và thị trường sản phẩm. Trong môi trường cạnh tranh toàn cầu

hiện nay, các nhà quản trị cấp cao nên xem công ty của mình như một tổ hợp các

năng lực cốt lõi, khi họ lựa chọn các đơn vị kinh doanh mới và quyết định cách thức

quản trị chúng.

Chiến lược bộ phận: Lợi thế cạnh tranh bắt nguồn từ năng lực của công ty

nhằm đạt được sự vượt trội về hiệu quả, chất lượng, sự cải tiến và trách nhiệm với

khách hàng. Với các chiến lược cấp chức năng, các doanh nghiệp phải xem xét vai

trò và cách thức mà các chiến lược này hướng đến hoàn thiện hiệu suất của các hoạt

động trong phạm vi công ty như marketing, quản trị vật liệu, phát triển sản xuất và

dịch vụ khách hàng. Đối với các tổ chức quản lý nhà nước thường là chiến lược mở

rộng ngành, chiến lược nâng cao chất lượng phục vụ công dân, chiến lược phát

triển, đào tạo nguồn nhân lực, chiến lực xúc tiến đầu tư, chiến nược kết nối các

doanh nghiệp.

Phân loại theo hướng tiếp cận chiến lược được chia thành 4 loại:

Chiến lược sáng tạo tấn công: các tổ chức phải nhìn thẳng vào những vấn đề

được coi là phổ biến, bất biến để xem xét chúng, cần đặt ra nhiều câu hỏi, những

nghi ngờ về những vấn đề tư tưởng như đã kết luận. Từ việc đặt liên tiếp các câu

hỏi và sự nghỉ ngờ bất biến của vấn đề, doanh nghiệp có thể khám phá ra những vấn

đề mới mẻ có lợi cho tổ chức và tìm cách đẩy mạnh trong các chiến lược phát triển.

Chiến lược khai thác khả năng và tiềm năng: dựa trên sự phân tích có hệ thống

thông tin nhằm khai thác khả năng có thể có của tất cả các yếu tố khác bao quanh

nhân tố then chốt, từ đó tìm cách sử dụng phát huy tối ưu nguồn lực của tổ chức để

mang lại hiệu quả hoạt động cao nhất.

Chiến lược dựa trên ưu thế tương đối: được bắt đầu từ việc dựa vào phân tích

so sánh sản phẩm hay dịch vụ có chi phí tương đối nhỏ so với đối thủ cạnh tranh,

qua đó tìm ra lợi thế tương đối của tổ chức mình, dựa vào đó để xây dựng chiến

lược cho tổ chức.

Chiến lược tập trung vào những yếu tố then chốt: những tư tưởng chỉ đạo hoạch

định chiến lược không dàn trải, các nguồn lực phải tập trung vào những lĩnh vực có

ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển trước mắt cũng như lâu dài của tổ chức. [2]

1.2. Hoạch định chiến lƣợc

1.2.1. Khái niệm và quy trình hoạch định chiến lược

1.2.1.1. Khái niệm hoạch định chiến lược

Hoạch định chiến lược là quá trình đề ra các công việc cần thực hiện của tổ

chức, những nghiên cứu để chỉ rõ những yếu tố chính của môi trường bên ngoài và

bên trong của tổ chức, của ngành, xây dựng mục tiêu dài hạn, lựa chọn trong những

chiến lược thay thế. Các nhà chiến lược phải phân tích và đánh giá các yếu tố bên

ngoài và bên trong tác động tới hoạt động của tổ chức hiện tại và tương lai để xây

dựng chiến lược hoàn chỉnh.

Hoạch định là “quyết định trước xem phải làm cái gì, làm như thế nào, khi nào

làm và ai làm cái đó” theo Harold Koontz, Cyril Odonnel và Heinz Weihrich. [2]

“Chức năng hoạch định bao gồm những hoạt động quản trị nhằm xác định

mục tiêu trong tương lai và những phương tiện thích hợp để đạt tới các mục tiêu đó.

Kết quả của chức năng hoạch định là một bản kế hoạch, một văn bản xác định

những phương hướng hành động mà công ty sẽ thực hiện” theo James H. Donnelly,

JR., James L. Gibson và John M. Ivancevich thì. [2]

Như vậy, hoạch định chính là phương thức xử lý và giải quyết các vấn đề có

kế hoạch cụ thể từ trước, đôi khi tình huống xảy ra có thể làm thay đổi các kế hoạch

dự báo; Nhưng cũng là cơ sở để đạt được mục tiêu trong hoạt động của tổ chức

không phải chủ yếu bằng sự chờ đợi sự may mắn hay rủi ro mà nó phải được bắt

nguồn từ việc vạch ra và thực thi các kế hoạch mang tính khoa học và tính thực tế;

nhằm mang lại hiệu quả cho tổ chức.

1.2.1.2. Quy trình hoạch định chiến lược

Yêu cầu về nội dung của hoạch định:

- Phải rõ ràng, khoa học, khả thi và tập trung giải quyết được các vấn đề chủ

yếu.

- Chỉ rõ ai làm, làm gì, làm như thế nào, cái gì cần đạt được và phải phù hợp

với thực tế.

- Phải thiết thực, không chạy theo hình thức, không quá vụn vặt, quá chi tiết;

đồng thời phải đạt được mục tiêu gia tăng về lợi thế cạnh tranh và đảm bảo an toàn

và hạn chế khả năng rủi ro.

- Phải xác định phạm vi hoạt động, mục tiêu và những điều kiện cơ bản để

đạt được mục tiêu, dự đoán trước được môi trường hoạt động trong tương lai, phải

nắm bắt, kết hợp giữa chín muồi và thời cơ, Phải có chiến lược dự phòng.

Qui trình hoạch định chiến lược

Theo quan điểm của Fred R. David qui trình hoạch định chiến lược được thực

hiện theo các bước sau:

Hình 1.1. Mô hình quản lý chiến lược toàn diện của Fred R. David. [3]

Việc xác định mục tiêu chiến lược ngay từ đầu theo mô hình của Fred. R.

David là ta đã loại bỏ một số chiến lược ngược hướng, như thế việc phân tích các

môi trường hoạt động có tính chất trọng điểm không “lan man”. Sau khi phân tích

môi trường hoạt động xong ta xác định lại các mục tiêu hoạt động của tổ chức, từ đó

lựa chọn chiến lược hợp lý hơn.Việc định hướng trước cũng ảnh hưởng đến tiến

trình hoạch định chiến lược phát sinh từ tư tưởng chủ quan trong suy nghĩ, đó là

nhược điểm trong tiến trình hoạch định chiến lược mà ta phải cân nhắc.

Qua việc phân tích trên, chúng tôi lựa chọn mô hình hoạch định chiến lược

của Fred R. David làm cơ sở hoạch định chiến lược phát triển ngành công nghiệp

hỗ trợ tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu đến năm 2020; đồng thời các hoạt động trong giai

đoạn hình thành chiến lược sẽ được đi sâu vào phân tích.

1.2.2. Nội dung các bước hoạch định chiến lược

1.2.2.1. Sứ mệnh và mục tiêu của tổ chức

* Sứ mệnh: là tuyên bố có giá trị lâu dài về mục đích. Nó giúp phân biệt

doanh nghiệp/tổ chức này với doanh nghiệp/tổ chức khác. Những tuyến bố như thế

còn được coi như những triết lý kinh doanh của doanh nghiệp/tổ chức.

* Mục tiêu chiến lược chỉ định những đối tượng riêng biệt hay những kết quả

kinh doanh mà doanh nghiệp muốn đạt tới. Sau khi đề ra sứ mệnh (nhiệm vụ) làm

định hướng phải tiến hành hoạch định các mục tiêu dài hạn và mục tiêu ngắn hạn.

Mọi mục tiêu đề ra cần phải cụ thể, linh hoạt, định lượng được, có tính khả thi, nhất

quán và hợp lý.

Mục tiêu ngắn hạn: là những mục tiêu rất biệt lập và đưa ra những kết quả một

cách chi tiết. Chúng là những kết quả riêng biệt mà tổ chức có ý định phát sinh

trong vòng chu kỳ quyết định tiếp theo.

Mục tiêu dài hạn: là mục tiêu cho thấy những kết quả mong muốn trong một

thời gian dài. Mục tiêu dài hạn thường thiết lập cho những vấn đề: Khả năng kiếm

lợi nhuận, năng suất, vị trí cạnh tranh, phát triển nguồn nhân lực, quan hệ nhân viên,

dẫn đạo kỹ thuật, trách nhiệm với xã hội. [5]

1.2.2.2. Nghiên cứu môi trường bên ngoài

Chúng ta có thể khẳng định rằng môi trường bên ngoài là những yếu tố nằm

bên ngoài ngành mà ngành không thể kiểm soát được nhưng chúng lại có ảnh

hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành. Môi trường bên ngoài được

chia thành hai loại: môi trường vĩ mô và môi trường vi mô.

* Phân tích môi trường vĩ mô

Mục đích phân tích môi trường vĩ mô nhằm xác định cơ hội và thách thức đối

với doanh nghiệp để đưa ra chiến lược kinh doanh phù hợp. Cơ hội là những nhân

tố tác động làm tăng cầu sản phẩm của công ty hoặc hỗ trợ cung; ngược lại là thách

thức.

Thực tế có 05 yếu tố quan trọng bao trùm được các nhà quản trị chiến lược của

các doanh nghiệp thường chọn đó là: yếu tố kinh tế, yếu tố chính trị và pháp luật,

yếu tố văn hóa xã hội, yếu tố tự nhiên và yếu tố công nghệ.

Hình 1.2. Môi trường vĩ mô. [2]

Phân tích sự ảnh hưởng của môi trường kinh tế

Yếu tố kinh tế có vai trò quan trọng và có tính quyết định đến hoạt động kinh

doanh của doanh nghiệp, môi trường kinh tế bao gồm các yếu tố sau:

Tốc độ tăng trưởng kinh tế: được thể hiện thông qua các chỉ tiêu như thu nhập

bình quân đầu người hàng năm, tổng thu nhập quốc dân GNP, tổng thu nhâp quốc

Sự ganh đua các

công ty hiện có

Năng lực

thương

lượng của

người mua

đe dọa của sản

phẩm thay thế

Năng lực

thương

lượng của

người cung

cấp

Nguy cơ của các đối

thủ tiềm năng

Nhân khẩu học

Văn hóa xã hội

Chính trị - pháp luật

Kinh tế

Toàn cầu

Công nghệ

nội GDP. Các nhân tố kinh tế ảnh hưởng mạnh nhất đến hoạt động của doanh

nghiệp, thông thường là trạng thái phát triển kinh tế như tăng trưởng, ổn định hay

suy thoái.

Khi nên kinh tế tăng trưởng với tốc độ cao sẽ tác động đến các doah nghiệp

theo hai hướng. Một là sẽ tạo cơ hội cho đầu tư mở rộng, làm tăng thu nhập trong

dân cư dẫn đến khả năng thanh toán các nhu cầu. Từ đó sẽ làm tăng sản lượng và

mặt hàng, tăng hiệu quả kinh doanh của nhiều doanh nghiệp làm cho ngành kinh

doanh trở nên hấp dẫn (đây là cơ hội). Thứ hai là, việc thu được nhiều lợi nhuận của

của một số doanh nghiệp sẽ làm xuất hiện nhiều đối thủ cạnh tranh với họ trong

cùng một ngành kinh doanh (đây là nguy cơ).

Ngược lại, khi nền kinh tế sa sút, suy thoái sẽ dẫn đến giảm chi phí tiêu dùng;

từ đó, làm giảm khả năng thanh toán các nhu cầu, giảm sức mua và có thể dẫn đến

nguy cơ phá sản doanh nghiệp.

Tỷ giá hôi đoái và chính sách tiền tệ: đây là yếu tố tác động trực tiếp đến hoạt

động xuát nhập khẩu và quan hệ thanh toán Quốc tế; việc tác động này theo hai

hướng: nó có thể là cơ hội đối với doanh nghiệp này nhưng lại là nguy cơ đối với

doanh nghiệp khác; Khi chính sách tiền tệ trong nước và tỷ giá hối đoái ổn định thì

tác động tốt đến các doanh nghiệp (đây là cơ hội). Ngược lại, Khi chính sách này

không ổn định sẽ ảnh hưởng đến khả năng thành toán, giao dịch quốc tế của doanh

nghiệp (đây là nguy cơ).

Tỷ lệ lạm phát: cũng là một nhân tố có tác động lớn tới hoạt động kinh doanh

của doanh nghiệp. Đặc điểm chính của lạm phát là làm cho doanh nghiệp khó đoán

trước được tương lai. Tỷ lệ lạm phát cao sẽ tác động xấu đến tiêu dùng, số cầu của

hầu hết các loại sản phẩm, dịch vụ sẽ giảm, tiền sẽ được tích trữ bằng vàng nên

giảm lượng vốn trong lưu thông. Lạm phát tăng khiến cho các dự án đầu tư trở lên

nên mạo hiểm hơn, các doanh nghiệp sẽ giảm nhiệt tình đầu tư phát triển sản xuất

kinh doanh. Do đó, sẽ làm cho tăng trưởng kinh tế chậm lại. Như vậy, lạm phát cao

sẽ là mối đe doạ đối với hầu hết các doanh nghiệp.