BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------------------------
TRẦN ĐỨC TIẾN
NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA ĐỘ MẢNH SỢI
ĐẾN MỘT SỐ TÍNH CHẤT CƠ LÝ CỦA VẢI DỆT KIM
HAI MẶT PHẢI RIB
LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT
CHUYÊN NGÀNH: CÔNG NGHỆ VẬT LIỆU DỆT MAY
HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------------------------
TRẦN ĐỨC TIẾN
NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA ĐỘ MẢNH SỢI
ĐẾN MỘT SỐ TÍNH CHẤT CƠ LÝ CỦA VẢI DỆT KIM
HAI MẶT PHẢI RIB
Chuyên ngành: Công nghệ Vật Liệu Dệt may
LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐÀO ANH TUẤN
HÀ NỘI – 2018
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan luận văn được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ
Đào Anh Tuấn. Kết quả nghiên cứu của luận văn được thực hiện tại Trung Tâm Thí
Nghiệm của Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội và Viện Dệt May Việt Nam.
Tác giả xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với nội dung của luận văn không có sự
sao chép từ các luận văn khác.
Tác giả
Trần Đức Tiến
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến:
Lãnh đạo Viện Dệt May - Da Giầy & Thời trang, Viện đào tạo Sau đại học-
Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội cùng toàn thể các thầy cô đã nhiệt tình, tâm
huyết giảng dạy, truyền đạt những kiến trức khoa học trong suốt thời gian tôi học
tập, nghiên cứu tại trường và luôn tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới TS. Đào Anh Tuấn người đã dành
nhiều thời gian, tâm sức, tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận
văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp và gia đình đã động viên, tạo
điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Kính chúc Quý Thầy Cô giáo, các bạn đồng nghiệp sức khỏe và thành đạt!
Hà nội, ngày 10 tháng 10 năm 2018
Tác giả
Trần Đức Tiến
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................ iii
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vi
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. vii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
CHƢƠNG I: NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN .......................................................... 4
1.1. Các khái niệm cơ bản ........................................................................................... 4
1.1.1. Vải dệt kim [1] .................................................................................................. 4
1.1.2. Thông số cấu tạo vải [1] .................................................................................... 5
1.2. Phân loại vải dệt kim [1] ...................................................................................... 8
1.2.1. Vải dệt kim đan ngang ...................................................................................... 8
1.2.2. Vải dệt kim đan dọc ........................................................................................ 10
1.3. Các tính chất vải dệt kim [1] .............................................................................. 12
1.4. Nguyên liệu trong sản xuất vải dệt kim [2,5] ..................................................... 16
1.4.1. Xơ bông ........................................................................................................... 16
1.4.2. Xơ Acrylic ....................................................................................................... 19
1.4.3. Len ................................................................................................................... 20
1.4.4. Polyester .......................................................................................................... 24
1.4.5. Sợi pha ............................................................................................................. 26
1.5. Cấu tạo và tính chất vải Rib [3] ......................................................................... 26
1.5.1. Cấu tạo vải ....................................................................................................... 26
1.5.2. Các đặc tính của vải 2 mặt phải ...................................................................... 27
1.5.3. Các qui trình dệt vải dệt kim đan ngang rib [3] .............................................. 29
1.6. Một số yếu tố ảnh hưởng đến tính chất của vải ................................................. 31
1.6.1. Ảnh hưởng của nguyên liệu dệt ...................................................................... 31
1.6.2. Ảnh hưởng của quá trình dệt ........................................................................... 34
1.6.3. Ảnh hưởng của các công đoạn gia công khác ................................................. 35
1.7. Các công trình nghiên cứu liên quan.................................................................. 35
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
iv
1.7.1. Các công trình nghiên cứu trong nước ............................................................ 35
1.7.2. Các công trình nghiên cứu nước ngoài ........................................................... 37
1.8. Kết luận chương 1: ............................................................................................. 38
CHƢƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 39
2.1. Mục đích nghiên cứu. ......................................................................................... 39
2.2. Đối tương nghiên cứu......................................................................................... 39
2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 42
2.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 42
2.4.1. Phương pháp nghiên cứu tổng quan. ............................................................... 42
2.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm. .......................................................... 43
2.4.2.1. Phương pháp đo độ dày ................................................................................ 43
2.4.2.2. Phương pháp xác định khối lượng. .............................................................. 45
2.4.2.3. Phương pháp xác định mật độ sợi ................................................................ 46
2.4.2.4. Phương pháp xác định chiều dài vòng sợi ................................................... 48
2.4.2.5. Phương pháp xác định độ bền kéo đứt, độ giãn đứt ..................................... 49
2.4.2.6. Phương pháp xác định độ thoáng khí ........................................................... 53
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ................................ 55
3.1. Kết quả nghiên cứu. ........................................................................................... 55
3.1.1. Kết quả đo độ dày của vải ............................................................................... 55
3.1.2. Kết quả đo khối lượng ..................................................................................... 55
3.1.3. Kết quả đo mật độ sợi ..................................................................................... 56
3.1.4. Kết quả đo chiều dài vòng sợi. ........................................................................ 56
3.1.5. Kết quả đo độ bền kéo đứt, độ giãn đứt .......................................................... 57
3.1.6. Kết quả đo độ thoáng khí ................................................................................ 57
3.2. Phân tích kết quả ................................................................................................ 58
3.2.1. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ dày của vải ................................................. 58
3.2.2. Ảnh hưởng của chi số sợi đến khối lượng của vải .......................................... 60
3.2.3. Ảnh hưởng của chi số sợi đến mật độ dọc của vải .......................................... 62
3.2.4. Ảnh hưởng của chi số sợi đến mật độ ngang của vải ...................................... 64
3.2.5. Ảnh hưởng của chi số sợi đến chiều dài vòng sợi của vải .............................. 65
3.2.6. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ bền kéo đứt dọc của vải ............................. 67
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
v
3.2.7. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ bền kéo đứt ngang của vải ......................... 69
3.2.8. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ giãn dọc của vải ......................................... 71
3.2.9. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ giãn ngang của vải ..................................... 73
3.2.10. Ảnh hưởng của chi số sợi đến độ thoáng khí của vải ................................... 75
3.3. Kết luận chương 3 .............................................................................................. 78
KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 81
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thông số các mẫu vải .......................................................................... 42
Bảng 2.2. Quy định khối lượng tạo lực căng ban đầu .......................................... 51
Bảng 3.1. Độ dày các mẫu vải.............................................................................. 55
Bảng 3.2. Khối lượng các mẫu vải ....................................................................... 55
Bảng 3.3. Mật độ dọc các mẫu vải ....................................................................... 56
Bảng 3.4. Mật độ ngang các mẫu vải ................................................................... 56
Bảng 3.5. Chiều dài vòng sợi các mẫu vải ........................................................... 57
Bảng 3.6. Độ bền kéo đứt các mẫu vải ................................................................ 57
Bảng 3.7. Độ giãn đứt các mẫu vải ...................................................................... 57
Bảng 3.8. Độ thoáng khí các mẫu vải .................................................................. 58
Bảng 3.9. Tổng hợp kết quả nghiên cứu .............................................................. 58
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
vii
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Hình vẽ cấu trúc một loại vải dệt kim. ................................................... 4
Hình 1.2. Vải dệt kim đan ngang………. .............................................................. 5
Hình 1.3. Vải dệt kim đan dọc ............................................................................... 5
Hình 1. 4. Hình vẽ cấu trúc chiều dài vòng sợi ...................................................... 5
Hình 1.5. Hình vẽ bước cột vòng và chiều cao hàng vòng .................................... 6
Hình 1.6. Hình vẽ xác định rappo các kiểu dệt ...................................................... 7
Hình 1.7. Vải dệt kim đan ngang ........................................................................... 8
Hình 1.8. Vải dệt kim đan dọc ............................................................................... 8
Hình 1.9. Mặt phải vải dệt kim Single………. ...................................................... 9
Hình 1.10. Mặt trái vải dệt kim Single ................................................................... 9
Hình 1.11. Vải Rib ................................................................................................. 9
Hình.1.12. Vải Interlock ....................................................................................... 10
Hình 1.13. Kiểu dệt xích và xích kết hợp ............................................................ 11
Hình 1.14. Kiểu dệt tri cot .................................................................................... 11
Hình 1.15. Kiểu dệt Atlat. .................................................................................... 12
Hình 1.16. Cây bông ............................................................................................ 17
Hình 1.17. Quả bông ............................................................................................ 17
Hình 1.18. Cấu tạo của xơ bông ........................................................................... 17
Hình 1.19. Cừu úc ................................................................................................ 21
Hình 1.20. Cấu trúc lông cừu ............................................................................... 21
Hình 1.21. Cấu tạo hóa học xơ len ....................................................................... 22
Hình 1.22. Cấu tạo hóa học polyester .................................................................. 24
Hình 1.23. Cấu tạo vải rib .................................................................................... 27
Hình 1.24. Máy dệt kim đan ngang tròn .............................................................. 29
Hình 1.25. Sơ đồ công nghệ máy dệt kim đan ngang tròn 2 giường kim ............ 29
Hình 1.26. Máy dệt kim đan ngang phẳng ........................................................... 30
Hình 1.27. Sơ đồ công nghệ máy dệt kim đan ngang phẳng ............................... 30
Hình 2.1. Mẫu vải Acylic RA1 ............................................................................ 39
Hình 2.2. Mẫu vải Acylic RA2 ............................................................................ 39
Hình 2.3. Mẫu vải Acylic RA3 ............................................................................ 40
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
viii
Hình 2.4. Mẫu vải bông RC1 ............................................................................... 40
Hình 2.5. Mẫu vải bông RC2 ............................................................................... 41
Hình 2.6. Mẫu vải bông RC3 ............................................................................... 41
Hình 2.7. Thiết Sbị đo độ dày của vải. ................................................................. 44
Hình 2.8. Cân điện tử ........................................................................................... 45
Hình 2.9. Kính lúp và kim gẩy sợi ....................................................................... 46
Hình 2.10. Thiết bị đo độ bền kéo đứt, độ giãn đứt ............................................. 53
Hình 2.11. Thiết bị đo độ thoáng khí của vải ....................................................... 54
Hình 3.1. Biểu đồ độ dày của vải RIB 1x1, 100% Acrylic .................................. 58
Hình 3.2. Biểu đồ độ dày của vải RIB 1x1, 100% Bông ..................................... 59
Hình 3.3. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ dày của vải RIB 1x1. ....................... 59
Hình 3.4. Biểu đồ khối lượng của vải RIB 1x1, 100% acrylic ............................ 60
Hình 3.5. Biểu đồ khối lượng của vải RIB 1x1, 100% bông ............................... 60
Hình 3.6. Đồ thị quan hệ giữa chi số và khối lượng của vải RIB 1x1. ................ 61
Hình 3.7. Biểu đồ mật độ dọc của vải RIB 1x1, 100% acrylic ............................ 62
Hình 3.8. Biểu đồ mật độ dọc của vải RIB 1x1, 100% bông ............................... 62
Hình 3.9. Đồ thị quan hệ giữa chi số và mật độ dọc của vải RIB 1x1. ................ 63
Hình 3.10. Biểu đồ mật độ ngang của vải RIB 1x1, 100% acrylic ...................... 64
Hình 3.11. Biểu đồ mật độ ngang của vải RIB 1x1, 100% bông ......................... 64
Hình 3.12. Đồ thị quan hệ giữa chi số và mật độ ngang của vải RIB 1x1. .......... 65
Hình 3.13. Biểu đồ chiều dài vòng sợi của vải RIB 1x1, acrylic 100% .............. 66
Hình 3.14. Biểu đồ chiều dài vòng sợi của vải RIB 1x1, bông 100% ................. 66
Hình 3. 15. Đồ thị quan hệ giữa chi số và chiều dài vòng sợi của vải RIB 1x1. . 67
Hình 3.16. Biểu đồ độ bền kéo đứt dọc của vải RIB 1x1, 100% acrylic ............. 68
Hình 3.17. Biểu đồ độ bền kéo đứt dọc của vải RIB 1x1, 100% bông ................ 68
Hình 3.18. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ độ bền kéo đứt dọc của vải
RIB 1x1. .............................................................................................................. 69
Hình 3.19. Biểu đồ độ bền kéo đứt ngang của vải RIB 1x1, 100% acrylic ......... 70
Hình 3. 20. Biểu đồ độ bền kéo đứt ngang của vải RIB 1x1, 100% bông ........... 70
Hình 3. 21. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ bền kéo đứt ngang của vải
RIB 1x1. ............................................................................................................... 71
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
ix
Hình 3. 22. Biểu đồ độ giãn dọc của vải RIB 1x1, 100% acrylic ........................ 72
Hình 3.23. Biểu đồ độ giãn dọc của vải RIB 1x1, 100% bông ............................ 72
Hình 3.24. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ giãn dọc của vải RIB 1x1. ............. 73
Hình 3.25. Biểu đồ độ giãn ngang của vải RIB 1x1, 100% acrylic ..................... 74
Hình 3.26. Biểu đồ độ giãn ngang của vải RIB 1x1, 100% bông ........................ 74
Hình 3.27. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ giãn ngang của vải RIB 1x1. ......... 75
Hình 3.28. Biểu đồ độ thoáng khí của vải RIB 1x1, 100% acrylic ...................... 76
Hình 3.29. Biểu đồ độ thoáng khí của vải RIB 1x1, 100% bông ......................... 76
Hình 3.30. Đồ thị quan hệ giữa chi số và độ thoáng khí của vải RIB 1x1........... 77
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
1
PHẦN MỞ ĐẦU
Ngành công nghiệp dệt may là một trong những ngành công nghiệp đầu tiên
của nước ta, được hình thành bắt đầu từ Nhà máy Sợi Nam Định vào năm 1889.
Chặng đường gần 130 năm ngành công nghiệp dệt may nói chung và đặc biệt
trong vòng 10 năm qua nói riêng là chặng đường khẳng định sự tồn tại, phát triển
của một ngành công nghiệp quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, kim ngạch xuất
khẩu hàng dệt may luôn đứng nhất nhì cả nước. Trong định hướng phát triển kinh
tế, xã hội của nước ta đến năm 2030, ngành dệt may tiếp tục là ngành sản xuất,
xuất khẩu chủ chốt của nền kinh tế, giữ vị trí quan trọng trong việc góp phần
chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 (công nghiệp 4.0) đang đến gần và qua
những nhận định của các chuyên gia trên thế giới cũng như trong nước thì công
nghiệp 4.0 sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ngành Dệt May Việt Nam. Đồng thời dưới áp
lực từ các hiệp định thương mại mới như FTA, CPTPP…ngành dệt may Việt Nam
đang gặp phải sự cạnh tranh quyết liệt ở tất cả lĩnh vực: giá, năng suất lao động,
rào cản kỹ thuật với một số nước, thời gian giao hàng ngày càng rút ngắn...Trong
khi đó, cơ chế, chính sách của các cơ quan nhà nước lại có những điều chỉnh chưa
bắt kịp với tình hình chung của ngành. Dễ thấy rằng, dệt may Việt Nam đang
mạnh trong khâu cuối là cắt - may, còn đối với lĩnh vực kéo sợi, nhuộm, dệt thì
chưa được đầu tư tương xứng.
Trong lĩnh vực vải dệt kim, mặt hàng dệt kim chủ yếu là vải sử dụng để may áo
T-shirt, Polo-shirt, quần áo lót với các kiểu dệt single dệt trơn và dệt biến đổi, vải
Interlock dệt trơn, dệt biến đổi và cài sợi ngang, vải Rib dệt trơn và vải Rib cài sợi
lycra (các sản phẩm may mặc thông dụng từ vải dệt kim như áo sơ mi các loại,
quần áo lót đang là nhóm mặt hàng xuất khẩu nhiều nhất tính theo cả khối lượng
và giá trị; trong năm 2011, hàng may mặc dệt kim chiếm khoảng 54% tổng kim
ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ). Đối với vải
dệt kim tròn, tỷ lệ cung cấp cho may xuất khẩu đạt xấp xỉ (65 -70)%. Các mặt
hàng dệt kim phẳng chủ yếu là màn tuyn, rèm. Đặc biệt là màn tuyn sản lượng
hàng chục ngàn tấn/năm (năm 2011 đạt 25.000 tấn) và chủ yếu phục vụ xuất khẩu.
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
2
Vì vậy, nếu không nhanh chóng xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, đáp ứng
quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi”, chúng ta khó mà tận dụng có cơ hội từ cuộc cách
mạng 4.0 và những hiệp định thương mại tự do trong tương lai gần. Sản xuất phải
tạo ra sản phẩm có tính chất cạnh tranh trong đó sản phẩm từ sợi, dệt đóng vai trò
then chốt, quyết định chuỗi giá trị của sản phẩm dệt may.
Đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của độ mảnh sợi đến một số tính chất cơ lý của
vải dệt kim hai mặt phải RIB” được tiến hành với mục đích chính đế đánh giá ảnh
hưởng của độ mảnh sợi đến một số tính chất của vải. Từ đó ứng dụng vào thực tế
góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, tính cạnh tranh cho sản phẩm dệt.
Những nội dung chính trong luận văn bao gồm :
Chƣơng I: Nghiên cứu tổng quan
Nội dung giới thiệu sơ lược về vải dệt kim, khái niệm, một số tính chất, các
nguyên liệu sử dụng sản xuất vải dệt kim, các phần tử cấu trúc vải dệt kim, một số
kiểu dệt kim cơ bản.
Chƣơng II. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu
Nội dung khảo sát sự ảnh hưởng của đặc tính sợi đến thông số cấu tạo, tính
chất cơ lý của vải dệt kim Rib, xác định các thông số, tính chất của từng mẫu vải
bằng các phương pháp:
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Các phương pháp thực nghiệm.
- Xử lý số liệu
Kết quả thực nghiệm dừa trên các tiêu chuẩn:
- Thông số của vải:
+ Độ dày theo TCVN 5071: 2007 ISO 5084 : 1996
+ Khối lượng theo TCVN 5071: 2007 ISO 5084 : 1996
+ Mật độ dọc, ngang theo TCVN 5071: 2007 ISO 5084 : 1996
+ Chiều dài vòng sợi theo TCVN 5799 : 1994
- Tính chất của vải:
+ Độ bền kéo đứt dọc, ngang theo TCVN 5795 – 1994
+ Độ giãn dọc, giãn ngang theo TCVN 5795 – 1994
+ Độ thoáng khí theo TCVN 5092:2009
- Xử lý số liệu thí nghiệm, phân tích đánh giá và rút ra kết luận.
Luận văn Thạc Sĩ Ngành CN – Vật liệu Dệt may
Trần Đức Tiến Khóa 2016B
3
Chƣơng III. Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Kết quả nghiên cứu lý thuyết của luận văn đã được trình bày ở phần tổng quan.
Kết quả thực nghiệm xử lý bằng phần mềm Microsoft, so sánh và bàn luận.