BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------------------------
HOÀNG THỊ THU HẰNG
PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN LẠC THUỶ, TỈNH HOÀ BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
HÀ NỘI - 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------------------------
HOÀNG THỊ THU HẰNG
PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN LẠC THUỶ, TỈNH HOÀ BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
HÀ NỘI - 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------------------------
HOÀNG THỊ THU HẰNG
PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN LẠC THUỶ, TỈNH HOÀ BÌNH
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN ÁI ĐOÀN
HÀ NỘI - 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------------------------
HOÀNG THỊ THU HẰNG
PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN LẠC THUỶ, TỈNH HOÀ BÌNH
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN ÁI ĐOÀN
HÀ NỘI - 2013
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan:
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và
chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám ơn và các thông tin
trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2013
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Thu Hằng
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh của mình, ngoài sự nỗ lực
cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và
tập thể.
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo tận
tình của các thầy, cô giáo Khoa Kinh tế và Quản lý; Viện Đào tạo sau đại học -
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội; đặc biệt là sự quan tâm, chỉ dẫn tận tình của
PGS.Tiến sỹ Nguyễn Ái Đoàn đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực
hiện luận văn.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các phòng, ban của huyện Lạc
Thủy, tỉnh Hòa Bình, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu
thập tài liệu phục vụ cho luận văn.
Qua đây tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình và bạn bè đã giúp
đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Thu Hằng
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH: Công nghiệp hoá
CSHT: Cơ sở hạ tầng
DATP: Dự án thành phần
GTNT: Giao thông nông thôn
GTVT: Giao thông vận tải
HĐND: Hội đồng nhân dân
HĐH: Hiện đại hoá
HTX: Hợp tác xã
KT: Kinh tế
KD: Kinh doanh
LĐ: Lao động
MTQG: Mục tiêu quốc gia
NTM: Nông thôn mới
QH: Quy hoạch
SX: Sản xuất
THCS: Trung học cơ sở
TTCN: Tiểu thủ công nghiệp
THPT: Trung học phổ thông
TTTT: Thông tin tuyên truyền
UBND: Uỷ ban nhân dân
VH: Văn hoá
XD: Xây dựng
XH: Xã hội
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đánh giá mức độ hoàn thành nhóm tiêu chí về Hạ tầng KT- XH
Bảng 2.2. Đánh giá mức độ hoàn thành nhóm tiêu chí Kinh tế và tổ chức SX
Bảng 2.3. Đánh giá mức độ hoàn thành nhóm tiêu chí VH- XH- MT
Bảng 2.4. Đánh giá mức độ hoàn thành nhóm tiêu chí Hệ thống chính trị
Bảng 3.1. Giải pháp thực hiện QH xây dựng NTM trong giai đoạn 2010-2020 của
huyện Lạc Thủy
Bảng 3.2. Giải pháp xây dựng và thực hiện các DATP
Bảng 3.3. Nội dung mục tiêu các tiêu chí về hạ tầng KT kỹ thuật
Bảng 3.4. Nội dung nhóm tiêu chí KT và tổ chức sản xuất trong đề án xây dựng
NTM huyện Lạc Thủy
Bảng 3.5. Nội dung nhóm tiêu chí VH, XH và MT trong đề án xây dựng NTM
huyện Lạc Thủy
Bảng 3.6. Nội dung nhóm tiêu chí hệ thống chính chị XH và an ninh, trật tự XH
trong đề án xây dựng NTM huyện Lạc Thủy
Bảng 3.7. Giải pháp về vốn xây dựng NTM theo các giai đoạn của huyện Lạc Thủy
Bảng 3.8. Ngày công bình quân/hộ tham gia xây dựng NTM
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Với gần 60% lực lượng lao động đang hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông
nghiệp, trên 70% dân số và khoảng 75% số người nghèo đang sống ở khu vực nông
thôn, có thể nói nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự
nghiệp CNH, HĐH đất nước, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển KT -
XH bền vững, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng; giữ gìn,
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước.
Nhờ động lực to lớn của các chính sách đổi mới, Việt Nam đã đạt được
những thành tựu đáng kể trong phát triển nông nghiệp, nông thôn từ những năm đầu
của thập kỷ 90. Liên tục từ năm 1989, sản xuất nông nghiệp đạt mức tăng trưởng
bình quân 4,3%/năm. Năng suất nhiều loại cây con tăng đáng kể, an ninh lương
thực được đảm bảo và Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo liên tục từ năm
1989, hiện nay đang xếp thứ hai trên thế giới về sản lượng gạo xuất khẩu với
khoảng 4,5 triệu tấn gạo/năm.
Có thể nói ngành nông nghiệp và nông thôn Việt Nam đã đi được một chặng
đường dài thành công trên con đường đổi mới, tạo cơ sở thuận lợi cho sự nghiệp đổi
mới toàn nền kinh tế. Mặc dù vậy nông nghiệp và nông thôn Việt Nam vẫn đang
đứng trước nhiều thách thức to lớn. Nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, tốc
độ tăng trưởng có xu hướng giảm dần, sức cạnh tranh thấp, chưa phát huy tốt nguồn
lực cho phát triển sản xuất; nghiên cứu, chuyển giao khoa học - công nghệ và đào
tạo nguồn nhân lực còn hạn chế. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cách
thức sản xuất trong nông nghiệp còn chậm, phổ biến vẫn là sản xuất nhỏ, phân tán;
năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng nhiều mặt hàng thấp. Công nghiệp, dịch vụ và
ngành nghề phát triển chậm, chưa thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế và
lao động ở nông thôn...
Nhằm khắc phục những tồn tại, đẩy mạnh hơn nữa công cuộc phát triển nông
thôn, BCH Trung ương Đảng lần thứ 7 đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW (2008)
2
về nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong đó xác định mục tiêu tổng quát
trong thời gian tới là “Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư
nông thôn, hài hòa giữa các vùng, tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn
nhiều khó khăn; nông dân được đào tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước
tiên tiến trong khu vực và đủ bản lĩnh chính trị, đóng vai trò làm chủ NTM. Xây dựng
nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất hàng
hóa lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, đảm bảo
vững chắc an ninh lương thực quốc gia cả trước mắt và lâu dài. Xây dựng NTM có
kết cấu hạ tầng KT - XH hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất
hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy
hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao,
môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo
của Ðảng được tăng cường. Xây dựng giai cấp nông dân, củng cố liên minh công
nhân - nông dân - trí thức vững mạnh, tạo nền tảng KT - XH và chính trị vững chắc
cho sự nghiệp CNH, HĐH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”
[2]
Mặc dù các văn bản về chương trình xây dựng NTM đã được ban hành, hướng
dẫn cụ thể và đã triển khai thực hiện ở hầu hết các địa phương trong cả nước [3].
Tuy nhiên cho đến nay các địa phương, đặc biệt là cấp cơ sở thuộc các tỉnh miền
núi đã bộc lộ nhiều lúng túng, vướng mắc trong quá trình chỉ đạo thực hiện. Những
vướng mắc chính có thể kể đến như QH, việc huy động nguồn vốn góp, công tác
giải phóng mặt bằng, sự chồng chéo của các văn bản hướng dẫn, trình độ quản lý
phát triển nông thôn của cán bộ lãnh đạo địa phương… Những khó khăn, vướng
mắc đó đã ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ thực hiện chương trình xây dựng NTM.
Huyện Lạc Thủy là huyện miền núi của tỉnh Hòa Bình, cách Thành phố Hòa
Bình 79 km về phía Nam. Trong những năm qua, huyện Lạc Thủy đã đẩy mạnh các
chương trình phát triển KT-XH nông thôn như chương trình bê tông hóa kênh
mương, làm đường nhựa, xây dựng trường học, trạm y tế và các thiết chế VH, thể
3
dục thể thao đạt chuẩn quốc gia, chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cây trồng vật
nuôi, phát triển làng nghề…theo hướng xây dựng NTM [12]. Mặc dù đã có nhiều cố
gắng nhưng kết quả đạt được vẫn còn khiêm tốn, CSHT của huyện còn nhiều bất
cập và xây dựng thiếu quy hoạch, Lạc Thủy vẫn là một huyện nghèo, kinh tế của
huyện vẫn là thuần nông, sản xuất hàng hóa chưa phát triển, đời sống của nhân dân
còn hết sức khó khăn. Triển khai thực hiện Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày
16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng NTM theo chuẩn NTM, nhiều xã
thuộc huyện Lạc Thủy đang gặp nhiều khó khăn cần giải quyết như xuất phát điểm
của xã, huyện thấp, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ còn hạn chế, đời sống của
nhân dân còn khó khăn.
Xuất phát từ những vấn đề thực tiễn đặt ra cho công tác xây dựng NTM ở địa
phương, tôi đã lựa chọn đề tài “Phân tích và đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh
xây dựng NTM ở huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình” làm luận văn thạc sỹ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nhận thức về lý luận và thực tiễn về kết quả mà các chính sách
của Đảng và Nhà nước về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM mang lại
cho tỉnh Hòa Bình nói chung và huyện Lạc Thuỷ nói riêng, mục đích của luận văn
là đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác xây
dựng NTM ở huyện Lạc Thuỷ.
Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Phân tích đánh giá thực trạng xây dựng NTM trên địa bàn huyện Lạc Thuỷ,
tỉnh Hoà Bình.
- Đề xuất những giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác xây dựng NTM huyện
Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là công tác xây dựng NTM, các giải pháp xây dựng
NTM của huyện áp dụng trên địa bàn, các nội dung trong giải pháp xây dựng NTM
và tiến độ thực hiện các nội dung đó ở một số xã thuộc huyện Lạc Thủy. Chủ thể
nghiên cứu của đề tài bao gồm các hộ nông dân, cán bộ các cấp, các tổ chức đoàn
thể thuộc huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
- Phạm vi nghiên cứu
+ Phạm vi về không gian: Huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
+ Phạm vi về thời gian
Nguồn số liệu thu thập phục vụ cho việc nghiên cứu trong 3 năm từ 2010 đến
2012.
Thời gian tiến hành nghiên cứu: Từ tháng 01 năm 2013 đến tháng 11 năm
2013.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Để xem xét vấn đề một cách khách quan, sát thực tiễn, luận văn vận dụng
phép biện chứng của triết học Mác xít, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Trên cơ sở đó, luận văn vận dụng nhiều phương pháp nghiên cứu cụ thể của
kinh tế học và xã hội như: so sánh, điều tra, phân tích, tổng kết thực tiễn thông qua
các mô hình...
5. Những đóng góp mới của luận văn
Trong quá trình nghiên cứu, học viên đã tiếp thu thừa kế kết quả nhiều công
trình khoa học liên quan đến các chương trình, dự án hỗ trợ trực tiếp trong công tác
xây dựng NTM của Đảng và Nhà nước. Với phạm vi và địa điểm nghiên cứu được
lựa chọn, luận văn có những điểm mới sau đây:
- Trình bày tương đối có hệ thống những nhận thức lý luận về nông thôn,
NTM, công tác xây dựng nông thôn mới, những nhân tố ảnh hưởng đến công tác
xây dựng NTM.
- Đánh giá thực trạng công tác xây dựng NTM trên địa bàn huyện Lạc Thuỷ,
tỉnh Hòa Bình.
- Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh công tác xây dựng NTM trên địa bàn
nghiên cứu.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng NTM.
- Chương 2: Phân tích công tác xây dựng NTM ở huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hòa
Bình.
- Chương 3: Xây dựng một số giải pháp đẩy mạnh công tác xây dựng NTM ở
huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hòa Bình.
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1. Một số khái niệm cơ bản về NTM và xây dựng NTM
1.1.1. Khái niệm nông thôn
Hiện nay, trên thế giới định nghĩa về nông thôn chưa được đưa ra một cách
chuẩn xác nhất, vẫn đang tồn tại nhiều quan điểm khác nhau. Có quan điểm cho
rằng nông thôn được định nghĩa dựa vào tiêu chí trình độ phát triển của cơ sở hạ
tầng, có nghĩa nông thôn là vùng có cơ sở hạ tầng không phát triển bằng vùng đô
thị. Có quan điểm lại cho rằng nên dựa vào chỉ tiêu mức độ tiếp cận thị trường, phát
triển hàng hóa để xác định vùng nông thôn vì cho rằng nông thôn có trình độ SX
hàng hóa và khả năng tiếp cận thị trường so với vùng đô thị là thấp hơn. Cũng có
quan điểm định nghĩa vùng nông thôn là vùng có dân cư làm nông nghiệp là chủ
yếu, tức nguồn sinh kế chính trong vùng là từ SX nông nghiệp. Ở Việt Nam, nông
thôn là bao gồm các địa bàn dân cư có số lượng dân tập trung dưới 4.000 người,
mật độ dân cư ít hơn 6.000 người/km
2
và tỉ lệ lao động phi nông nghiệp dưới 60%,
tức là tỉ lệ lao động nông nghiệp đạt từ 40% trở lên...[1]
Theo đó, ta có thể thấy khái niệm nông thôn chỉ mang tính tương đối, có thể
thay đổi theo thời gian và tiến trình phát triển KT- XH của các quốc gia trên thế
giới. Trong điều kiện Việt Nam hiện nay, nhìn nhận từ góc độ quản lí, có thể hiểu:
“Nông thôn là vùng sinh sống của tập hợp dân cư, trong đó có nhiều nông dân. Tập
hợp dân cư này tham gia vào hoạt động KT- VH- XH và môi trường trong một thể
chế chính trị nhất định và chịu ảnh hưởng của các tổ chức khác.”[1]
* Đặc điểm của nông thôn:
- Nông thôn là vùng sinh sống và làm việc chung của cộng đồng dân cư, hoạt
động sản xuất nông nghiệp là chủ yếu.
- Cơ sở hình thành và trình độ tiếp cận thị trường, trình độ sản xuất hàng hóa
còn thấp so với thành thị (do diện tích rộng, mức đầu tư cho nông thôn không lớn).
7
- Trong một chừng mực nào đó thì tính dân chủ, tự do và công bằng xã hội
thấp hơn thành thị
1.1.2. Khái niệm NTM và sự cần thiết phải xây dụng NTM
* Khái niện NTM
Đã có một số diễn giải và phân tích về khái niệm thế nào là NTM. NTM
trước tiên phải là nông thôn chứ không phải là thị tứ; đó là NTM chứ không phải
nông thôn truyền thống. Nếu so sánh giữa NTM và nông thôn truyền thống, thì
NTM phải bao hàm cơ cấu và chức năng mới [4]
Ngày 04 tháng 6 năm 2010 Thủ Tướng Chính phủ ban hành Quyết định số
800/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM giai
đoạn 2010 - 2020. Tại quyết định này, mục tiêu chung của Chương trình được xác
định là: “Xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng KT-XH từng bước hiện đại; cơ cấu KT
và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công
nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo QH; XH nông thôn dân
chủ, ổn định, giàu bản sắc VH dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh
trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được
nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa [10]
Như vậy, NTM là nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế hiện đại, cơ cấu kinh tế
và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, xã hội dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn
hóa dân tộc, đời sống vật chất, tinh thần được nâng cao, môi trường sinh thái được
bảo vệ, an ninh trật tự được giữ vững.
* Sự cần thiết xây dựng NTM
Phải xây dựng NTM vì:
Thứ nhất, nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, xây dựng tự
phát, kiến trúc cảnh quan làng quê lộn xộn, môi trường ô nhiễm, nhiều nét đẹp văn
hóa truyền thống bị hủy hoại hoặc mai một.
Thứ hai, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội lạc hậu, không đáp ứng yêu cầu phát
triển lâu dài.
8
Thứ ba, quan hệ sản xuất chậm đổi mới, đời sống vật chất, tinh thần của
người nông dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giàu nghèo giữa nông thôn
và thành thị còn lớn phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc.
Thư tư, nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức cạnh tranh thấp,
chuyển giao khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế.
Xây dựng nông thôn mới là nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho
người dân sinh sống ở địa bàn nông thôn, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn với
thành thị.
NTM giai đoạn 2010-2020 khác với nông thôn truyền thống và bao gồm các
đặc trưng sau: (1) Kinh tế phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông
thôn được nâng cao; (2) Nông thôn phát triển theo quy hoạch, cơ cấu hạ tầng, kinh
tế, xã hội hiện đại, môi trường sinh thái được bảo vệ; (3) Dân trí được nâng cao, bản
sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát huy; (4) Chất lượng hệ thống chính trị
được nâng cao; (5) Quy chế dân chủ được phát huy; (6) An ninh chính trị được giữ
vững.
1.1.3. Mục tiêu xây dụng NTM và bộ tiêu chí quốc gia về NTM
1.1.3.1 Mục tiêu xây dựng NTM
- Mục tiêu chung
Tùy từng nước, phụ thuộc vào điều kiện cụ thể, người ta đặt ra các mục tiêu
cần đạt được khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung của xây dựng NTM hướng là
hướng tới một xã hội phát triển cao, có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ
cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển
nhanh công nghiệp, dịch vụ; ...
Ở Việt Nam, theo Quyết định số 800/QĐ-TTg, mục tiêu được xác định là
xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh
tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh
công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội
nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái
9
được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người
dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Mục tiêu cụ thể
+ Đến năm 2015: 20% số xã đạt tiêu chuẩn NTM (theo Bộ tiêu chí quốc gia
về NTM).
+ Đến năm 2020: 50% số xã đạt tiêu chuẩn NTM (theo Bộ tiêu chí quốc gia
về NTM).
1.1.3.2. Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM
Bộ tiêu chí quốc gia NTM được ban hành theo Quyết định số 491/QĐ- TTg,
ngày 16/04/2009 của Thủ tướng Chính phủ gồm 5 nhóm với 19 tiêu chí và 39 chỉ tiêu
cụ thể đối với vùng Trung du miền núi phía Bắc như sau:
Nhóm 1: Quy hoạch
Tiêu chí thứ nhất: Quy hoạch và thực hiện quy hoạch
Để đạt được tiêu chí này, địa phương cần có các loại quy hoạch sau: 1) Quy
hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển SX nông nghiệp hàng hóa, công
nghiệp, TTCN và dịch vụ; 2) Quy hoạch phát triển hạ tầng KT- XH- MT theo chuẩn
mới; 3) Quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có
theo hướng văn minh, bảo tồn được bản sắc văn hóa tốt đẹp.
Nhóm 2: Hạ tầng kinh tế-xã hội
Tiêu chí thứ 2: Giao thông
Địa phương được coi là hoàn thành tiêu chí về GTNT khi có: 1) 100% tỷ lệ km
đường trục xã, liên xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của
Bộ GTVT; 2) 50% trở lên tỷ lệ km đường trục thôn, xóm được cứng hóa đạt chuẩn
theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT; 3) 100% tỷ lệ km đường ngõ, xóm sạch và không lầy
lội vào mùa mưa (50% cứng hoá); 4) từ 50% trở lên tỷ lệ km đường trục chính nội
đồng được cứng hóa, xe cơ giới đi lại thuận tiện.
Tiêu chí thứ 3: Thủy lợi
10
Khi địa phương có hệ thống thủy lợi cơ bản đáp ứng yêu cầu SX và dân sinh; có
từ 50% trở lên km kênh mương do xã quản lý được kiên cố hóa thì địa phương
đó được đánh giá là đạt được tiêu chí về thủy lợi.
Tiêu chí thứ 4: Điện
Một địa phương có hệ thống điện đảm bảo kỹ thuật của ngành điện và có từ
95% trở lên tỷ lệ hộ dân sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn là địa
phương đã đạt được tiêu chí về điện nông thôn.
Tiêu chí thứ 5: Trường học
Tỷ lệ trường học các cấp: mầm non, mẫu giáo, tiểu học, THCS của địa phương
có cơ sơ vật chất đạt chuẩn quốc gia từ 70% trở lên là đạt tiêu chí.
Tiêu chí thứ 6: Cơ sở vật chất VH
Để đạt được tiêu chí này, địa phương cần xây dựng nhà văn hóa và khu thể thao
xã đạt chuẩn của Bộ VH-TT- DL; đảm bảo 100% số thôn xóm trên địa bàn có nhà văn
hóa và khu thể thao thôn đạt quy định của Bộ VH- TT-DL.
Tiêu chí thứ 7: Chợ nông thôn
Địa phương cần phải có chợ đạt chuẩn Bộ XD thì mới được coi là đạt được tiêu
chí về chợ nông thôn.
Tiêu chí thứ 8: Bưu điện
Địa phương có điểm phục vụ bưu chính viễn thông và có Internet đến các thôn
thì đạt tiêu chí về bưu điện văn hóa xã.
Tiêu chí thứ 9: Nhà ở dân cư
Để đạt được tiêu chí về nhà ở dân cư, địa phương phải đảm bảo trên địa bàn không
có nhà tạm, dột nát và có từ 75% trở lên số hộ có nhà đạt tiêu chuẩn của Bộ XD.
Nhóm 3: Kinh tế và tổ chức sản xuất
Tiêu chí thứ 10: Thu nhập
Nếu thu nhập bình quân đầu người/năm của địa phương so với mức bình quân
chung của tỉnh là 1,2 lần thì địa phương đó đã đạt được tiêu chí về thu nhập.
Tiêu chí thứ 11: Hộ nghèo