Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O
TR¦êNG §¹I HäC B¸CH KHOA Hµ NéI
[ \
§µO THÞ CHINH THUú
NGHI£N CøU ¶NH H¦ëng cña c¸c th«ng sè
c«ng nghÖ dÖt tíi ®é æn ®Þnh kÝch th−íc
v¶i dÖt kim ®an ngang
LUËN V¡N TH¹C SÜ KHOA HäC
C«ng nghÖ dÖt may vµ thêi trang
Hµ Néi – 2010
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
1 Mục lục
MỤC LỤC
MỤC LỤC........................................................................................................................1
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................3
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................4
DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................................5
DANH MỤC HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ..............................................................7
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................10
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN ..........................................................................................12
1.1. Giới thiệu sơ lược về vải và sản phẩm dệt kim ..............................................12
1.1.1. Vải dệt kim..............................................................................................12
1.1.2. Sản phẩm dệt kim....................................................................................15
1.1.3. Vải và sản phẩm dệt kim ở Việt Nam.....................................................17
1.1.3.1. Vải Single.........................................................................................17
1.1.3.2. Vải Rib.............................................................................................18
1.1.3.3. Vải Interlock ....................................................................................19
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu sự ổn định kích thước của vải đan ngang...20
1.2.1. Nguyên nhân sự không ổn định kích thước của vải đan ngang ..............20
1.2.2. Giới thiệu các chỉ số phi kích thước của vải đan ngang .........................27
1.2.3. Các thông số công nghệ dệt và sự ảnh hưởng tới sự ổn định kích thước
của vải đan ngang..............................................................................................37
1.2.3.1. Sự ảnh hưởng của mô đun vòng sợi ................................................38
1.2.3.2. Sự ảnh hưởng của hệ số tương quan mật độ....................................40
1.3. Kết luận phần Tổng quan ...............................................................................42
CHƯƠNG II: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...............................43
2.1. Nội dung và đối tượng nghiên cứu.................................................................43
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................43
2.1.2.1. Vải Single.........................................................................................43
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
2 Mục lục
2.1.2.2. Vải Rib 1x1......................................................................................45
2.1.2. Nội dung nghiên cứu...............................................................................46
2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................47
2.2.1. Phương pháp xác định sự thay đổi kích thước vải sau quá trình giặt và
làm khô..............................................................................................................47
2.2.2. Phương pháp kiểm định sự ổn định kích thước vải sau từng chu trình giặt
và làm khô .........................................................................................................49
2.2.3. Phương pháp xác định các chỉ số phi kích thước của vải .......................51
2.2.4. Phương pháp xác định chiều dài vòng sợi trong vải...............................53
2.2.5. Phương pháp xác định độ dày vải ...........................................................53
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN .......................................54
3.1. Kết quả nghiên cứu.........................................................................................54
3.2. Bàn luận..........................................................................................................54
3.2.1. Xu hướng thay đổi kích thước vải sau các chu trình giặt và làm khô.....54
3.2.2. Ảnh hưởng của mô đun vòng sợi ............................................................67
3.2.2.1. Tới xu hướng hồi phục vải sau quá trình dệt ...................................67
3.2.2.2. Tới mức độ ổn định kích thước của vải qua các chu trình giặt và làm
khô trong quá trình sử dụng..........................................................................72
3.2.3. Ảnh hưởng của hệ số tương quan mật độ ...............................................78
KẾT LUẬN....................................................................................................................80
HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO..........................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................83
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
3 Lời cảm ơn
LỜI CẢM ƠN
Sau gần mười hai tháng học tập và làm việc nghiêm túc, tới nay Luận văn của em
đã đạt được những kết quả nhất định.
Em xin được trân trọng cảm ơn TS. Chu Diệu Hương đã nhiệt tình động viên,
khích lệ, hướng dẫn em rất nhiều về chuyên môn cũng như phương pháp nghiên cứu
khoa học.
Em cũng xin được trân trọng cảm ơn tập thể
thầy cô giáo Khoa Công nghệ Dệt
may & Thời trang - Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã giúp đỡ em trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Đồng thời, em cũng xin được trân trọng cảm ơn Viện Đào tạo Sau đại học; Phòng
Thí nghiệm Hóa Dệt - Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội và Nhà máy Dệt kim
Haprosimex (Khu công nghiệp Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã giúp đỡ em
thực hiện Luận văn này.
Trong quá trình thực hiện Luận văn, em đã luôn cố gắng học hỏi trau dồi kiến
thức. Tuy nhiên, do thời lượng có hạn và bản thân còn nhiều hạn chế trong quá trình
nghiên cứu, em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo và bạn bè đồng
nghiệp.
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
4 Lời cam đoan
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan toàn bộ kết quả nghiên cứu được trình bày trong Luận văn
là do tác giả cùng đồng nghiệp nghiên cứu, do tác giả tự trình bày, không sao chép từ
các tài liệu khác. Tác giả xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về những nội dung, hình ảnh
cũng như các kết quả nghiên cứu trong Luận văn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2010
Người thực hiện
Đào Thị Chinh Thùy
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
5 Danh mục bảng biểu
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Chỉ số phi kích thước của vải Single dệt từ sợi bông và sợi len ở trạng thái
cân bằng [8], [11]
Bảng 1.2: Chỉ số phi kích thước của vải Rib 1x1 dệt từ sợi len ở trạng thái cân bằng [9]
Bảng 1.3: Chỉ số phi kích thước của vải Interlock 1x1 dệt từ sợi len ở trạng thái cân
bằng [10]
Bảng 1.4: Độ co(%)
*
sau quá trình giặt và phơi dàn hướng dọc của vải Single [5]
Bảng 1.5: Độ co(%)
*
sau quá trình giặt và sấy hướng dọc của vải Single [5]
Bảng 1.6: Giá trị chỉ số K
4
của vải Single, Rib 1x1, Interlock 1x1 dệt từ sợi bông sau
năm chu trình giặt, làm khô [8]
Bảng 1.7: Độ co dọc của vải Single, Rib 1x1, Interlock 1x1 dệt từ sợi bông sau năm
chu trình giặt, làm khô [8]
Bảng 1.8: Độ co ngang của vải Single, Rib 1x1, Interlock 1x1 dệt từ sợi bông sau năm
chu trình giặt, làm khô [8]
Bảng 1.9: Thông số các mẫu vải Interlock 1x1 trong nghiên cứu của Kentaro Kawasaki
và Takayukiono [14]
Bảng 1.10: Giá trị mô đun vòng sợi thích hợp cho một số loại vải đan ngang [2]
Bả
ng 1.11: Giá trị hệ số tương quan mật độ ở trạng thái cân bằng của một số kiểu đan
ngang [2]
Bảng 2.1: Thông số của nhóm vải S1
Bảng 2.2: Thông số của nhóm vải S2
Bảng 2.3: Thông số của nhóm vải R1
Bảng 2.4: Thông số của nhóm vải R2
Bảng 3.1: Khoảng giá trị các chỉ số phi kích thước của các nhóm vải sau chu trình giặt
và làm khô đầu tiên
Bảng 3.2: Sự ổ
n định của nhóm vải S1 sau từng chu trình giặt và làm khô
Bảng 3.3: Sự ổn định của nhóm vải S2 sau từng chu trình giặt và làm khô
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
6 Danh mục bảng biểu
Bảng 3.4: Sự ổn định của nhóm vải R1 sau từng chu trình giặt và làm khô
Bảng 3.5: Sự ổn định của nhóm vải R2 sau từng chu trình giặt và làm khô
Bảng 3.6: Khoảng giá trị các chỉ số phi kích thước của các nhóm vải sau chu trình giặt
và làm khô thứ hai
Bảng 3.7: Khối lượng g/m
2
vải của nhóm S1 và S2 sau chu trình giặt và làm khô thứ
nhất
Bảng 3.8: Khối lượng g/m
2
vải của nhóm S1 và S2 sau chu trình giặt và làm khô thứ
hai
Bảng 3.9: Mức độ ổn định kích thước của nhóm vải S1 qua các chu trình giặt và làm
khô trong quá trình sử dụng
Bảng 3.10: Mức độ ổn định kích thước của nhóm vải S2 qua các chu trình giặt và làm
khô trong quá trình sử dụng
Bảng 3.11: Mức độ ổn định kích thước của nhóm vải R1qua các chu trình giặt và làm
khô trong quá trình sử dụng
Bảng 3.12: Mức độ ổn định kích thước của nhóm v
ải R2 qua các chu trình giặt và làm
khô trong quá trình sử dụng
Bảng 3.13: Hệ số tương quan mật độ của nhóm S1 và S2 sau chu trình giặt và làm khô
thứ hai
Bảng 3.14: Hệ số tương quan mật độ của nhóm R1 và R2 sau chu trình giặt và làm khô
thứ hai
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
7 Danh mục hình ảnh, đồ thị, biểu đồ
DANH MỤC HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ
Hình 1.1: Hình vẽ cấu trúc một loại vải dệt kim
Hình 1.2: Cấu trúc một vòng sợi trong vải dệt kim
Hình 1.3: Một loại vải đan ngang
Hình 1.4: Một loại vải đan dọc
Hình 1.5: Mặt trái vải Single
Hình 1.6: Mặt phải vải Single
Hình 1.7: Hình vẽ cấu trúc vải Rib 1x1
Hình 1.8: Hình vẽ cấu trúc vải Interlock 1x1
Hình 1.9: Đồ thị quan hệ giữ
a số chu trình kéo giãn - nghỉ với biến dạng còn lại trên
sợi [7]
Hình 1.10: Sợi bị uốn và kéo căng tại giai đoạn thành vòng trong quá trình tạo vòng
Hình 1.11: Đường cong kéo giãn một chu trình của vải dệt kim [9]
Hình 1.12: Đường cong biến dạng của vải dệt kim khi chịu kéo nhiều chu trình [1]
Hình 1.13: Đồ thị quan hệ giữa giá trị (cpi) và giá trị (rpi) với giá trị (
1
R
l
) của vải Rib
1x1 và vải Single sau xử lý ướt [19]
Hình 1.14: Góc nghiêng (
α
) của cung platin nối hai vòng sợi trên hai mặt vải Rib 1x1
Hình 1.15: Biểu đồ giá trị độ co dọc của các loại vải sau sáu chế độ làm khô [15]
Hình 1.16: Biểu đồ giá trị độ co ngang của các loại vải sau sáu chế độ làm khô [15]
Hình 1.17: Đường cong ứng suất - độ giãn của vải Interlock 1x1 ứng với các giá trị mô
đun vòng sợi khác nhau [14]
Hình 2.1: Mô tả cách cắt mẫu thí nghiệm xác định sự thay đổi kích thước vải trong quá
trình giặt và làm khô
Hình 3.1: Xu hướng biến thiên giá trị K
1
của nhóm vải S1 qua các chu trình giặt và
làm khô
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
8 Danh mục hình ảnh, đồ thị, biểu đồ
Hình 3.2: Xu hướng biến thiên giá trị K
2
của nhóm vải S1 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.3: Xu hướng biến thiên giá trị K
3
của nhóm vải S1 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.4: Xu hướng biến thiên giá trị K
4
của nhóm vải S1 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.5: Xu hướng biến thiên giá trị K
1
của nhóm vải S2 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.6: Xu hướng biến thiên giá trị K
2
của nhóm vải S2 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.7: Xu hướng biến thiên giá trị K
3
của nhóm vải S2 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.8: Xu hướng biến thiên giá trị K
4
của nhóm vải S2 qua các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.9: Xu hướng biến thiên giá trị K
1
của nhóm vải R1 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.10: Xu hướng biến thiên giá trị K
2
của nhóm vải R1 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.11: Xu hướng biến thiên giá trị K
3
của nhóm vải R1sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.12: Xu hướng biến thiên giá trị K
4
của nhóm vải R1 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.13: Xu hướng biến thiên giá trị K
1
của nhóm vải R2 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.14: Xu hướng biến thiên giá trị K
2
của nhóm vải R2 sau các chu trình giặt và
làm khô
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
9 Danh mục hình ảnh, đồ thị, biểu đồ
Hình 3.15: Xu hướng biến thiên giá trị K
3
của nhóm vải R2 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.16: Xu hướng biến thiên giá trị K
4
của nhóm vải R2 sau các chu trình giặt và
làm khô
Hình 3.17: Mô hình không gian của vòng sợi trong vải Single [12]
Hình 3.18: Biểu đồ thể hiện mức độ ổn định kích thước của nhóm vải S1 qua các chu
trình giặt và làm khô trong quá trình sử dụng theo mô đun vòng sợi
Hình 3.19: Biểu đồ thể hiện mức độ ổn định kích thước của nhóm vải S2 qua các chu
trình giặt và làm khô trong quá trình sử dụng theo mô đun vòng sợi
Hình 3.20: Biểu đồ thể hiện mức độ ổn định kích thước của nhóm vải R1 qua các chu
trình giặt và làm khô trong quá trình sử dụng theo mô đun vòng sợi
Hình 3.21: Biểu đồ thể hiện mức độ ổn định kích thướccủa nhóm vải R2 qua các chu
trình giặt và làm khô trong quá trình sử dụng theo mô đun vòng sợi
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
10 Phần mở đầu
PHẦN MỞ ĐẦU
Ngày nay, nhu cầu về sản phẩm dệt kim ngày càng lớn. Tính tới năm 2006, mỗi
năm, trên 17 tỷ tấn sản phẩm dệt kim được sản xuất, chiếm khoảng một phần ba tổng
sản phẩm may mặc trên toàn thế giới. Chủng loại sản phẩm dệt kim khá đa dạng, gồm:
quần áo mặc ngoài, quần áo mặc lót, quần áo thể thao, khăn, mũ, găng tay, tất, v.v..
Vải và sản phẩm dệt kim thể hiện nhiều ưu điểm so với các loại vật liệu dệt khác.
Trong đó, nổi bật hơn cả là tính co giãn, đàn hồi, xốp, mềm và thoáng khí. Tuy nhiên,
bên cạnh những ưu điểm, vải và sản phẩm dệt kim còn tồn tại nhược điểm lớn là không
ổn định về kích thước. Nhiều sản phẩm bị thay đổi kích thước và biến dạng chỉ sau một
thời gian sử dụng ngắn.
Ở Việt Nam, các sản phẩm dệt kim đóng góp tỷ trọng đáng kể trong tổng sản
lượng hàng dệt may cả nước, đáp ứng nhu cầu nội địa cũng như nhu cầu xuất khẩu
ngày càng cao. Sản phẩm dệt kim trong lĩnh vực may mặc chủ yếu là các mặt hàng cắt
may từ vải dệ
t kim đan ngang, việc làm chủ công nghệ sản xuất mặt hàng nhằm tạo ra
sản phẩm chất lượng cao và ít bị biến dạng, đặc biệt là công nghệ dệt còn gặp nhiều
khó khăn.
Đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của các thông số công nghệ dệt tới độ ổn định
kích thước vải dệt kim đan ngang” được tiến hành nhằm khảo sát ảnh hưởng của các
thông số
công nghệ tới độ ổn định kích thước vải đan ngang với mong muốn đóng góp
cơ sở lý thuyết, giúp làm chủ tốt hơn quá trình thiết kế công nghệ dệt vải đan ngang
trong nước, góp phần tạo sản phẩm dệt kim đan ngang chất lượng cao.
Những nội dung chính trong Luận văn bao gồm:
Chương I: Tổng quan
Chương này sẽ giới thiệu sơ lược về vải và sả
n phẩm dệt kim cũng như tổng quan
tình hình nghiên cứu về sự ổn định kích thước của vải đan ngang. Những nghiên cứu
tổng quan có đề cập đến nguyên nhân khiến vải không ổn định, giới thiệu các chỉ số
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
11 Phần mở đầu
phi kích thước của vải và các thông số công nghệ có ảnh hưởng tới sự ổn định kích
thước của vải đan ngang.
Chương II: Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là hai loại vải Single và Rib 1x1 dệt từ sợi
bông. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong Luận văn bao gồm:
Phương pháp xác định sự thay đổi kích thước vải sau quá trình giặt và làm khô.
Phương pháp kiểm
định sự ổn định kích thước vải sau từng chu trình giặt và làm
khô.
Phương pháp xác định các chỉ số phi kích thước của vải.
Phương pháp xác định chiều dài vòng sợi trong vải.
Phương pháp xác định độ dày vải.
Chương III: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Trong chương này, các kết quả nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm của Luận
văn sẽ được trình bày và được giải thích dựa trên cơ sở khoa học, đồ
ng thời bàn luận
và so sánh với kết quả của các công trình nghiên cứu mà phần Tổng quan đã đưa ra.
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
12 Chương I: Tổng quan
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
1.1. Giới thiệu sơ lược về vải và sản phẩm dệt kim
1.1.1. Vải dệt kim
Vải dệt kim được tạo ra bằng sự liên kết các vòng sợi với nhau theo một quy luật
nhất định.
Hình 1.1 - Hình vẽ cấu trúc một loại vải dệt kim
Vòng sợi là đơn vị cấu trúc nhỏ nhất của vải dệt kim.
1. Cung kim
2. Trụ vòng
3. Cung platin (đoạn liên hệ)
Hình 1.2 - Cấu trúc một vòng sợi trong vải dệt kim
Chiều dài vòng sợi l được tính theo công thức:
l = chiều dài cung kim + 2 lần chiều dài trụ vòng + chiều dài cung platin
Hàng vòng là một hàng các vòng sợi liên kết theo chiều ngang, được tạo ra bởi
các kim kề nhau trong cùng một chu kỳ tạo vòng.
Cột vòng là một cột theo chiều dọc các vòng sợi được lồng với nhau, thường do
cùng một kim tạo ra qua các chu kỳ tạo vòng liên tiếp.
Luận văn Thạc sĩ khoa học
Đào Thị Chinh Thùy Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội
13 Chương I: Tổng quan
Rappo kiểu dệt là số hàng vòng ít nhất (rappo dọc, ký hiệu R
d
) hoặc số cột vòng ít
nhất (rappo ngang, ký hiệu R
n
) mà sau đó trật tự sắp xếp các phần tử cơ bản của kiểu
dệt được lặp lại.
Mật độ ngang là số cột vòng trên một đơn vị chiều dài tính theo chiều ngang của
vải. Nếu đơn vị chiều dài là 100mm, mật độ ngang thường được ký hiệu là P
n
(cột
vòng/100mm); nếu đơn vị chiều dài là 1 inch, mật độ ngang thường được ký hiệu là
wpi (wales per inch - cột vòng/inch).
Mật độ dọc là số hàng vòng trên một đơn vị chiều dài tính theo chiều dọc của vải.
Nếu đơn vị chiều dài là 100mm, mật độ dọc thường được ký hiệu là P
d
(hàng
vòng/100mm); nếu đơn vị chiều dài là 1 inch, mật độ dọc thường được ký hiệu là cpi
(courses per inch - hàng vòng/inch).
Mô đun vòng sợi (ký hiệu là σ) là tỷ số giữa chiều dài vòng sợi và đường kính
sợi.
Hệ số tương quan mật độ (ký hiệu là C) là tỷ số giữa mật độ ngang và mật độ dọc
của vải.
Phân loại vải dệt kim
Căn cứ vào phương pháp liên kết tạo vải, v
ải dệt kim được phân thành hai nhóm
lớn:
- Vải dệt kim đan ngang.
- Vải dệt kim đan dọc.