Hà Nội – 2010
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------------------------------------
NGÔ VĂN HƯNG
Đề tài:
DẠY HỌC TƯƠNG TÁC VÀ ỨNG DỤNG
Chuyên ngành: Sư phạm kỹ thuật tin học
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
SƯ PHẠM KỸ THUẬT TIN HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Dương Thị Kim Oanh
Hà Nội – 2010
1
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................5
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................6
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................7
DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................8
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ , ĐỒ THỊ...................................................................9
MỞ ĐẦU...................................................................................................................11
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................11
2. Mục đích................................................................................................................12
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu. ...........................................................................12
4. Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................12
5. Giả
thiết khoa học. ................................................................................................12
6. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................12
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA DẠY HỌC TƯƠNG TÁC .........................13
1. Luận điểm sư phạm tương tác của Jean – Marc Denommé & Madeleine Roy ...13
1.1. Các tác nhân .......................................................................................................13
1.1.1. Người học – người làm việc chủ động...............................................................13
1.1.2. Người dạy – người hướng dẫn...........................................................................14
1.1.3. Môi trường .........................................................................................................15
1.1.4. Các thao tác........................................................................................................15
1.1.4.1. Phương pháp học ........................................................................................15
2
1.1.4.2. Phương pháp sư phạm.................................................................................16
1.1.4.3. Tác động của môi trường............................................................................16
1.1.4.4. Tác động của phương tiện...........................................................................16
1.2. Các tương tác......................................................................................................17
1.3. Các hệ quả..........................................................................................................19
1.3.1. Các liên đới đối với người học ..........................................................................19
1.3.2. Các liên đới đối với người dạy ..........................................................................19
1.3.3. Các liên đới liên quan đến môi trường ..............................................................20
1.3.4. Các liên đới liên quan đến phương tiện .............................................................21
2. Dạy học tương tác ................................................................................................22
2.1. Lập kế hoạch trong dạy học tương tác ...............................................................22
2.2. Xây dựng mục tiêu học ......................................................................................23
2.3. Các phương pháp dạy học..................................................................................25
2.4. Kiểm tra và đánh giá kết quả..............................................................................25
2.5. Môi trường trong dạy học tương tác ..................................................................27
2.6. Phương tiện trong dạy học tương tác ................................................................27
2.6.1. Với hình thức dạy học truyền thống ..................................................................27
2.6.2 Với hình thức dạy học hiện đại...........................................................................27
2.7. Tương tác người – máy trong dạy học tương tác..............................................28
2.7.1. Định nghĩa..........................................................................................................28
2.7.2. Các mô hình tương tác.......................................................................................29
2.8. Quy trình tổ chức dạy học tương tác..................................................................35
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................38
3
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN QUẢN TRỊ MẠNG 1 TẠI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP DỆT MAY THỜI TRANG HÀ NỘI
...39
1. Sơ lược về lịch sử phát triển của trường ...............................................................39
2. Các ngành nghề đào tạo ........................................................................................40
3. Các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy và học......................................................43
3.1. Đội ngũ giảng viên và quy mô đào tạo ..............................................................43
3.2. Cơ sở vật chất.....................................................................................................44
3.3. Trang thiết bị của trường....................................................................................46
4. Thực trạng dạy họ
c mô đun quản trị mạng 1 tại trường Cao đẳng Công nghiệp dệt
may – Thời trang Hà Nội ..........................................................................................48
4.1. Chương trình mô đun đào tạo quản trị mạng 1 ..................................................48
4.2. Những phương pháp giảng dạy đặc trưng..........................................................54
4.3. Khả năng áp dụng dạy học tương tác môn học quản trị mạng 1 tại trường Cao
đẳng Công nghiệp Dệt May Thời trang Hà Nội........................................................56
TIỂU K
ẾT CHƯƠNG 2............................................................................................58
CHƯƠNG 3 XÂY DỰNG BÀI GIẢNG MÔN HỌC QUẢN TRỊ MẠNG 1 DÙNG
CHO DẠY HỌC TƯƠNG TÁC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG
CÔNG NGHIỆP DỆT MAY THỜI TRANG HÀ NỘI ........................................... 59
1. Vmware workstation ( Máy Ảo) ...........................................................................59
1.1 Giới thiệu tính năng của VMWARE..................................................................59
1.2. Hướng dẫn sử dụng vmware ..............................................................................67
2. Thiết kế bài giảng môn Quản trị mạng 1 dùng cho dạy học tương tác.................71
2.1. Quy trình thiết kế bài giảng cho dạy học tương tác ...........................................71
2.2. Một số ví dụ minh họa .......................................................................................71
2.2.1. Phân quyền sử dụng tài nguyên cho user...........................................................71
4
2.2.2 Chia sẻ và sử dụng tài nguyên trên mạng ...........................................................82
3. Thực nghiệm sư phạm...........................................................................................87
3.1 Mục đích của thực nghiệm sư phạm ...................................................................87
3.2. Đối tượng thực hiện ...........................................................................................87
3.3. Nội dung thực hiện.............................................................................................87
3.4. Phương pháp và quy trình thực nghiệm.............................................................87
3.5. Kết quả thực nghiệm ..........................................................................................88
3.6. Kết quả đánh giá của đồng nghiệp.....................................................................94
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
...................................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................98
PHỤ LỤC..................................................................................................................99
5
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những gì tôi viết trong luận văn này là do sự tìm hiểu và
nghiên cứu của bản thân tôi. Mọi kết kết quả nghiên cứu, những luận điểm nếu có
đều được trích dẫn nguồn gốc cụ thể.
Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ
luận văn thạc sỹ nào và chưa được công bố
trên bất kỳ một phương tiện thông
tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở
trên đây.
Hà Nội, ngày tháng năm 2010
Ngô Văn Hưng
6
LỜI CẢM ƠN
Sau gần sáu tháng nghiên cứu, làm việc khẩn trương, dưới sự hướng dẫn tận
tình của TS. Dương Thị Kim Oanh (khoa SPKT – Trường ĐHBK Hà Nội), luận văn
này đã cơ bản hoàn thành.
Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Dương Thị Kim Oanh đã trực tiếp
hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Đồng thời tôi cũng xin chân thành cảm ơn
Trung tâm đào tạo và bồi dưỡng Sau đại họ
c, tập thể các thầy cô giáo, đồng nghiệp
trong khoa SPKT, trường ĐHBK HN đã tạo điều kiện cả về chuyên môn, thời gian
và tinh thần. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn tất cả bạn bè, những người thân
trong gia đình, đặc biệt là bố mẹ tôi đã dành mọi tình cảm động viên, khuyến khích
và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ để tôi có thể đạt được kết quả như ngày hôm nay.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót,
vì vậy tác giả rất mong nhận được kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các anh chị
và các bạn đồng nghiệp.
Hà Nội, ngày tháng năm 2010
Tác giả
Ngô Văn Hưng
7
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT TỪ ĐẦY ĐỦ
LAN Local Area Network
WAN Wide Area Network
TN Thực nghiệm
WWW World Wide Web
WIMP Windows Image Menu Pointer
CMS Content Management System
CĐCN Cao đẳng Công nghiệp
SPKT Sư phạm kỹ thuật
ĐHBK HN Đại học Bách khoa Hà Nội
SV Sinh viên
8
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng1: Cách thức sử dụng phương pháp trong giảng dạy môn học Quản trị mạng 1
...................................................................................................................................56
Bảng 2: Nhận thức của sinh viên lớp CĐN Quản trị mạng 1,2 ...............................88
Bảng 3: Thái độ của sinh viên khoa Tin học đối với môn học Quản trị mạng 1......90
Bảng 4: Tính tích cực học tập môn học Quản trị mạng1 trong giờ học trên lớp.....91
Bảng 5: Tính tích cực học tập các môn học nghiệp vụ sư phạm trong giờ tự học
ở nhà .........................................................................................................................9
2
Bảng 6: Kết quả khảo sát đồng nghiệp về việc dạy học tương tác cho môn Quản trị
mạng 1.......................................................................................................................94
9
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Hình 1: Bộ ba tác nhân và hoạt động của nó ...........................................................17
Hình 2: Sơ đồ các tương tác và sự tương hỗ các tác nhân [1, trang 22]..................18
Hình 3: Các giai đoạn hình thành mục tiêu [4, trang 87]..........................................24
Hình 4: Mô hình Framework 1 [1] ..........................................................................30
Hình 5: Mô hình Framework 2 [1]...........................................................................30
Hình 6: VMWare station...........................................................................................60
Hình 7: Màn hình Welcome to the installation.........................................................60
Hình 8: Hộp thoại setup type ....................................................................................60
Hình 9: Hộp thoại Destination Folder......................................................................60
Hình 10: Hộp thoại Shortcuts ...................................................................................61
Hình 11: Hộp thoại Ready to Perform the Requested Operations............................61
Hình 12:
Hộp thoại Performing the Requested Operations ......................................61
Hình 13: Hộp thoại Registration Information...........................................................62
Hình 14: Hộp thoại Setup Wizard Complete............................................................62
Hình 15: Thay đổi dung lượng của RAM .................................................................62
Hình 16: Tùy chọn dung lượng đĩa cứng ..................................................................63
Hình 17: Chọn lựa cấu hình mạng ............................................................................63
Hình 18: Cấu trúc mạng Bridged Networking..........................................................64
Hình 19: Cấu trúc mạng NAT...................................................................................64
Hình 20: Cấu trúc mạng Host-Only ..........................................................................65
Hình 21: Các tùy chọn kết nối mạ
ng cho máy ảo ...................................................65
Hình 22: Tùy chọn dạng ổ CD-ROM .......................................................................66
Hình 23: Cấu hình Snapshot để sử dụng máy ảo trong nhiều ngữ cảnh ..................66
Hình 24: Hộp thoại VMWare Workstation...............................................................67
10
Hình 25: Hộp thoại Welcome to the Virtual Machine Wizard ................................67
Hình 26: Hộp thoại Guest Operating System Installation .......................................67
Hình 27: Tạo máy ảo.................................................................................................68
Hình 28: Lựa chọn hệ điều hành..............................................................................68
Hình 29: Lựa chọn nơi lưu giữ máy ảo....................................................................68
Hình 30: Lựa chọn cấu hình mạng cho máy ảo .......................................................69
Hình 31: Lựa chọn dung lượng đĩa cứng cho máy ảo..............................................69
Hình 32: Lựa chọn cấu hình ổ CD-ROM ................................................................69
Hình 33: Cài
đặt VMware tools hỗ trợ các tính năng của máy ảo...........................70
Hình 34: Tạo snapshot .............................................................................................70
Hình 35: Ghi lại thao tác trên máy ảo với tiện ích Capture.....................................71
Biểu đồ 1: Nhận thức của sinh viên khoa Tin học về phương pháp dạy học môn học
Quản trị mạng 1........................................................................................................ 54
Biểu đồ 2: Nhận thức của sinh viên khoa Tin học về việc học môn Quản trị mạng 1
...................................................................................................................................89
Bi
ểu đồ 3: Tính tích cực học tập môn học Quản trị mạng 1 trong giờ tự học. .......93
11
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế đã
và đang dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt giữa các nước trên thế giới, nhất là vấn đề
lao động có trình độ kỹ thuật, có năng lực thực hiện. Thực tế trên đòi hỏi nền giáo
dục nói chung và công tác đào tạo nghề nói riêng cần có sự đổi mới toàn diện về
mục tiêu đào tạo, nội dung dạy học, phương pháp dạy học... Điều này cũng đã được
thể hiện trong văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng cộng sản
Việt Nam: “ Tạo bước chuyển biến cơ bản về chất lượng giáo dục theo hướng tiếp
cận tiên tiến của thế giới, phù hợ
p với thực tiễn của Việt Nam, phục vụ thiết thực
cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn
nhân lực góp phần nâng cao sự cạnh tranh của nền kinh tế, đổi mới mục tiêu, nội
dung, phương pháp chương trình giáo dục các bậc đại học, các trình độ
đào tạo…” [2].
Nhằm thực hiện mục tiêu của chiến l
ược phát triển giáo dục giai đoạn 2001 –
2010 như trên, luật giáo dục năm 2005 đã quy định dạy nghề đào tạo theo 3 cấp
trình độ là sơ cấp, trung cấp và cao đẳng nghề. Để có cơ sở triển khai thực hiện hệ
thống dạy nghề mới, vấn đề trước mắt cần phải đổi mới phương pháp giảng dạy đối
với các môn học nói chung và đối vớ
i các môn chuyên ngành tin học nói riêng. Do
đó, việc nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học tương tác và ứng dụng chúng vào
trong dạy học không chỉ đáp ứng được yêu cầu đổi mới của Luật giáo dục mà còn
thích ứng được với sự thay đổi nhanh chóng của khoa học công nghệ và phù hợp
với yêu cầu thực tiễn sản xuất.
Mặt khác từ trước đến nay, tại trường Cao đẳng Công nghiệp D
ệt may thời
trang Hà Nội, giáo viên thường sử dụng các phương pháp truyền thống để giảng dạy
các môn Tin học nói chung và môn học Quản trị mạng 1 nói riêng nên chưa thực sự
kích thích được tính tích cực, chủ động, tự giác trong học tập của sinh viên. Xuất
12
phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Dạy học tương tác và
ứng dụng”
Với những lý do trên, tác giả tiến hành nghiên cứu đề tài “Dạy học tương tác
và ứng dụng”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học tương tác và ứng dụng chúng vào hoạt
động dạy học.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứ
u: Dạy học tương tác.
- Phạm vi nghiên cứu: Tương tác Người- Máy vào trong dạy học với môn
Quản trị mạng 1.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học tương tác.
- Phân tích, đánh giá thực trạng dạy học môn Quản trị mạng tại trường Cao
đẳng Công nghiệp Dệt may Thời trang Hà Nội .
- Xây dựng bài giảng tương tác môn Quản trị mạng 1.
5. Giả thi
ết khoa học:
Nếu ứng dụng tốt quan điểm sư phạm tương tác kết hợp với bài giảng bằng
công nghệ dạy học hiện đại có thể mang lại các kết quả sau:
- Tăng cường hiệu quả tương tác giữa người học, người dạy và môi trường.
- Thúc đẩy khả năng lĩnh hội của người học, tạo hứng thú cho ngườ
i học,
tăng hiệu quả của dạy học.
6. Phương pháp nghiên cứu:
Kết hợp tổng hợp các phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan tới dạy
học tương tác.
- Nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát, phương pháp điều tra,
phương pháp phỏng vấn nhóm, phương pháp phỏng vấn cá nhân, phương
pháp thực nghiệm.
13
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC TƯƠNG TÁC
1. Luận điểm sư phạm tương tác của Jean–Marc Denommé & Madeleine Roy.
Quan điểm sư phạm tương tác tập trung trước hết vào người học và căn bản
dựa trên các tác động qua lại tồn tại giữa người học – người dạy và môi trường. Sư
phạm tương tác thuộc trào lưu sư phạm mở và phỏng theo quan niệm có tổ chức của
hoạt động sư phạ
m. Sư phạm tương tác góp phần hình thành hứng thú, trách nhiệm
và tính tích cực học tập ở người học. Đồng thời, nó gắn cho người học vai trò xây
dựng kế hoạch, hướng đến hoạt động và hợp tác [1, trang 41].
Sư phạm tương tác có các tác nhân – bộ ba chữ E :
+ Étudiant : Người học
+ Enseignant : Người dạy
+ Environnement : Môi trường
Các thao tác – bộ ba chữ A
+ Apprendre: Học
+ Aider: Giúp đỡ
+ Agir : Ảnh hưởng
Sư phạm tương tác đ
òi hỏi ba nguyên lý cơ bản :
+ Người học là người thợ chính của quá trình đào tạo.
+ Người dạy là người hướng dẫn người học trong phương pháp sư phạm.
+ Môi trường ảnh hưởng đến người học trong phương pháp học, đến người
dạy trong phương pháp dạy một cách tương hỗ.
1.1. Các tác nhân
1.1.1. Người học – người làm việc chủ động
Khái niệm người học có nguồn gố
c từ tiếng La tinh (Stadium) với nghĩa là
“cố gắng học tập". Trong quan điểm sư phạm tương tác, khái niệm người học dùng
để chỉ tất cả những ai có tham gia (thực hiện) hoạt động học.
14
Người học được xác định là người đóng vai trò quyết định trong quá trình
dạy học. Điều này được lý giải bởi các lý do:
Thứ nhất, chính người học là chủ thể của phương pháp học. Hoạt động học
được thực hiện như thế nào điều đó phụ thuộc vào chính người học, bởi họ là tác
nhân đầu tiên thực hiện phương pháp học từ đầu cho tớ
i kết thúc.
Thứ hai: Người học là người quyết định thay đổi chính mình về phương diện
kinh nghiệm cá nhân, vì thế chỉ có người học mới quyết định sự cần thiết có những
thay đổi hay không và chỉ họ mới tạo được thay đổi đó .
Với cách hiểu như trên, người học phải dựa trên chính tiềm năng của mình,
chịu ảnh hưởng đáng kể của hứ
ng thú, sự kì vọng và tính tích cực của bản thân qua
sự khai thác kinh nghiệm (kiến thức, kĩ năng, thái độ ...) và dựa trên các yếu tố sinh
học vốn có (hệ thống thần kinh, các giác quan ...).
Như vậy, người học trong luận điểm sư phạm tương tác của Jean – Marc
Denommé Madeleine Roy được xem là tác nhân chính, người xây dựng chính trong
quá trình đào tạo.
1.1.2. Người dạy – người hướng dẫn
Người dạy là người được xã hội u
ỷ thác chuyên trách trong chức năng
chuyển giao tri thức, kinh nghiệm xã hội cho người học. Người dạy là người được
đào tạo, huấn luyện với những chuyên môn nhất định, nên có đủ phẩm chất, năng
lực để thưc hiện được chức năng nói trên. Tuy nhiên, đó không phải là sự truyền đạt
kiến thức đơn thuần theo cách một thầy giáo đọc thuộc lòng một bài giảng trước học
trò hay theo cách một thầy giáo phổ biến khoa học.
Ở đây, người dạy là người cùng đồng hành vời người học, phối hợp với
người học trong phương pháp của người học. Họ là những người cộng tác thực sự
trong cùng một công việc và cả hai cùng đi trên con đường học. Vì lẽ đó, phương
pháp dạy học không phải là một bài độc tấu của riêng của người dạy mà phả
i thực
sự trở thành vở kịch có người học cùng tham gia trên con đường đi đến lĩnh hội
kiến thức mới. Người dạy phải làm nảy sinh tri thức ở người học theo cách của một
người hướng dẫn.
15
1.1.3. Môi trường
Hoạt động của người dạy và người học diễn ra trong không gian và thời gian
xác định với ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài khác nhau. Một
trong những yếu tố đó là môi trường dạy học. Môi trường dạy học ở đây do cả
người dạy và người học cùng nhau phối hợp tổ chức. Trong môi trường dạy học
phương tiện đ
óng một vai trò không kém phần quan trọng. Phương tiện dạy học là
công cụ giúp hoạt động dạy và học đạt hiệu quả cao nhất. Các phương tiện dạy học
bao gồm:
- Phương tiện chứa đựng các thông tin về các sự vật, hiện tượng và các quá
trình xảy ra trong tự nhiên như sách giáo khoa, chương trình môn học, sổ tay,
vở ghi chép....
- Phương tiện mang tin thính giác như băng, đĩa, phương tiện mang tin
thị giác như bả
n vẽ, bản đồ…
- Phương tiện mang tin nghe nhìn như audio, video...
- Phương tiện mang tin dùng cho sự hình thành khái niệm, và thao tác như
mô hình, đồ vật, thiết bị...
1.1.4. Các thao tác
1.1.4.1. Phương pháp học
“Phương pháp học là khái niệm miêu tả con đường mà người học phải theo
bằng cách đưa ra hành động học”[1, trang 19]. Như vậy, phương pháp học bao gồm
toàn bộ quá trình mà người học tiến hành để chiếm lĩnh kiến thức. Trong quá trình
này, người học thực hiện các hành động học tập tương ứng đối với các đối tượng
học tập. Do đó, người học học bằng các hành động c
ủa chính mình. Nội lực của
người học là xuất phát điểm và cũng là lực đẩy bên trong của những hành động
được người học thực hiện. Sau khi kết thúc các hành động học tâp, người học sẽ
đưa những kiến thức vốn tồn tại khách quan với bản thân vào hệ thống các kiến
thức đã có của mình, đồng thời có thể hoà nhập được với tình huống thực tiễ
n khi
hoạt động học được diễn ra. Lúc này, người học đã đồng hóa một tri thức mới.
