i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học
của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thế Linh
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tác
giả đã nhận đƣợc sự quan tâm giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các thầy, cô
giáo, lãnh đạo Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh, Sở Kế hoạch và Đầu
tƣ, UBND huyện Vân Đồn.
Tác giả xin gửi lời cám ơn chân thành tới các thầy, cô giáo của Khoa
Quản trị kinh doanh, Khoa đào tạo sau đại học trƣờng Đại học Bách khoa
Hà Nội, các bạn bè, đồng nghiệp, gia đình và đặc biệt là PGS. TS. Nguyễn
Ái Đoàn đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện.
Việc xây dựng và phát triển mô hình Khu kinh tế vẫn còn đang là
một vấn đề mới, thực tiễn kinh nghiệm thẩm định dự án đầu tƣ để phát triển
sản xuất kinh doanh đối với mô hình kinh tế này ở Việt Nam đang đặt ra
nhiều vấn đề cần đƣợc quan tâm giải quyết. Hơn nữa, vốn kiến thức và hiểu
biết của tác giả về vấn đề này còn hạn chế, cho nên luận văn không tránh
khỏi những thiếu sót. Tác giải rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến của
các thầy, cô và các độc giả quan tâm.
Xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ------------------------------------------------------------------ i
LỜI CẢM ƠN ---------------------------------------------------------------------- ii
MỤC LỤC ------------------------------------------------------------------------- iii
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ------------------------------------- vi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ DÙNG TRONG LUẬN VĂN vii
DANH MỤC CÁC BẢNG DÙNG TRONG LUẬN VĂN --------------- viii
MỞ ĐẦU ---------------------------------------------------------------------------- 1
1. Tính cấp thiết của đề tài -------------------------------------------------------- 1
2. Mục tiêu nghiên cứu------------------------------------------------------------- 2
3. Phạm vi nghiên cứu ------------------------------------------------------------- 2
4. Đối tƣơng nghiên cứu ----------------------------------------------------------- 3
5. Phạm vi nghiên cứu ------------------------------------------------------------- 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ------------------------------------------------------- 3
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ ÁN ĐẦU TƢ VÀ THẨM
ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ ---------------------------------------------------------- 5
1.1. Một số khái niệm cơ bản về Dự án đầu tƣ và nội dung dự án đầu tƣ --- 5
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về dự án đầu tƣ. Khái niệm dự án đầu tƣ
đƣợc xem xét từ nhiều góc độ khác nhau ------------------------------------------ 5
1.1.2. Nội dung dự án đầu tƣ --------------------------------------------------------- 8
1.2. Thẩm định dự án đầu tƣ ------------------------------------------------------ 9
1.2.1. Khái niệm, mục đích và yêu cầu thẩm định dự án đầu tƣ ---------------- 9
1.2.2. Nội dung thẩm định dự án đầu tƣ dƣới góc độ quản lý nhà nƣớc. ---- 11
1.2.3. Tổ chức thẩm định dự án. ---------------------------------------------------- 14
1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác thẩm định dự án đầu tƣ ----------- 15
1.3.1. Các yếu tố bên ngoài. --------------------------------------------------------- 15
1.3.2. Các yếu tố bên trong. --------------------------------------------------------- 16
1.4. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng công tác thẩm định dự án đầu tƣ ---- 18
1.4.1. Thời gian, chi phí cho thẩm định. ------------------------------------------- 18
1.4.2. Mức độ chuẩn xác tính khoa học của nội dung dự án ------------------- 19
1.4.3. Hiệu quả thẩm định dự án đầu tƣ. ------------------------------------------ 20
1.4.4. Kết luận ------------------------------------------------------------------------- 20
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH DỰ ÁN
ĐẦU TƢ TẠI BAN QUẢN LÝ KHU KINH TẾ QUẢNG NINH ------- 22
2.1. Khái quát chung về tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh, các khu
công nghiệp, khu kinh tế và Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh -- 22
2.1.1. Khái quát chung về tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Quảng Ninh22
2.1.2. Tổng quan về các khu công nghiệp, khu kinh tế Quảng Ninh.--------- 25
2.1.3. Giới thiệu chung về ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh ------------ 31
2.5. Sơ đồ tổ chức của Ban Quản lý Khu kinh tế ------------------------------ 36
2.2. Thực trạng công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban Quản lý Khu kinh
tế Quảng Ninh. --------------------------------------------------------------- 38
2.2.1. Đánh giá khái quát công tác thẩm định DA ĐT -------------------------- 38
2.2.2. Phân tích công tác thẩm định dự án đầu tƣ theo nội dung hoạt động - 44
2.2.3. Phân tích công tác thẩm định dự án đầu tƣ theo yếu tố ảnh hƣởng --- 52
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI BAN QUẢN LÝ KHU KINH TẾ
QUẢNG NINH -------------------------------------------------------------------- 61
3.1. Phƣơng hƣớng phát triển khu kinh tế Quảng Ninh. ---------------------- 61
3.1.1. Chủ trƣơng, chính sách của nhà nƣớc đối với các khu kinh tế trên địa
bàn cả nƣớc nói chung và các khu kinh tế tại tỉnh Quảng Ninh nói riêng --- 61
3.1.2. Kế hoạch phát triển các khu kinh tế của chính quyền tỉnh Quảng Ninh61
3.2. Quan điểm hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban Quản lú
Khu kinh tế Quảng Ninh ---------------------------------------------------- 64
3.2.1. Thẩm định cấp phép các dự án đầu tƣ phải tuân thủ những quy định
của pháp luật hiện hành -------------------------------------------------------------- 64
3.2.2. Thẩm định cấp phép các dự án đầu tƣ phải đảm bảo phù hợp quy
hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh đã công bố -------------- 65
3.2.3. Thẩm định cấp phép dự án đầu tƣ phải đảm bảo tính pháp lý, tính khả
thi tài chính và giải pháp giảm thiểu tác động ô nhiễm môi trƣờng ---------- 66
3.3.4. Thẩm định cấp phép dự án đầu tƣ phải nhằm mục tiêu nâng cao chất
lƣợng và hiệu quả trong quản lý, hoạt động của dự án đầu tƣ sau cấp phép 67
3.3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban
Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh. ----------------------------------------- 67
3.3.1. Nhóm giải pháp về nâng cao nhận thức đối với công tác thẩm định dự
án đầu tƣ trong điều kiện mới ------------------------------------------------------- 67
3.3.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện về tổ chức thẩm định dự án đầu tƣ ------- 71
3.3.3. Nhóm giải pháp về Văn bản quy định của pháp luật và phƣơng tiện
thẩm định cấp phép dự án đầu tƣ --------------------------------------------------- 77
3.3.4. Giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ chuyên viên thẩm định ------- 79
3.3.5. Nhóm giải pháp hoàn thiện về nội dung thẩm định dự án đầu tƣ ------ 82
3.3.6. Nhóm giải pháp hoàn thiện về phƣơng pháp thẩm định dự án đầu tƣ 86
KẾT LUẬN ------------------------------------------------------------------------ 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO ------------------------------------------------------ 93
PHỤ LỤC -------------------------------------------------------------------------- 95
PHỤ LỤC 1: ---------------------------------------------------------------------------- 95
PHỤ LỤC 2: --------------------------------------------------------------------- 102
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
KKT Khu kinh tế
KKTM Khu kinh tế mở
ĐKKT Đặc khu kinh tế
XHCN Xã hội chủ nghĩa
BOT Xây dựng-kinh doanh-chuyển giao
FDI Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài
GDP Tổng sản phẩm quốc nội
KCN Khu công nghiệp
KCNC Khu công nghệ cao
KCX Khu chế xuất
USD Đô la Mỹ
WTO Tổ chức Thƣơng mại thế giới
VAT Thuế giá trị gia tăng
TNDN Thu nhập doanh nghiệp
TNCN Thu nhập cá nhân
GPMB Giải phóng mặt bằng
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.4. Những nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng thẩm định dự án đầu
tƣ tại Ban Quản lý KKT Quảng Ninh ......................................................... 20
Sơ đồ 2.5 tổ chức của Ban Quản lý Khu kinh tế ........................................ 36
Sơ đồ 2.6. Quy trình tổ chức thẩm định cấp phép dự án đầu tƣ tại Ban Quản
lý Khu kinh tế Quảng Ninh hiện nay .......................................................... 40
Sơ đồ 3.3. Đề xuất quy trình tổ chức thẩm định các dự án đầu tƣ tại Ban
Quản lý KKT Quảng Ninh .......................................................................... 76
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Danh mục các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh tính đến thời
điểm năm 2014 -------------------------------------------------------------------- 26
Bảng 2.2. Một số chỉ tiêu chính về kết quả hoạt động của các KCN ------ 27
Bảng 2.3. Một số chỉ tiêu cụ thể tại các KCN -------------------------------- 28
Bảng 2.4. Một số chỉ tiêu chính về kết quả hoạt động của KKT Vân Đồn 31
Bảng 2.6. Thống kê quy mô các dự án cấp phép từ năm 2010 đến tháng
12/2014 tại các KCN, tỉnh Quảng Ninh --------------------------------------- 39
Bảng 2.7. Thống kê quy mô các dự án cấp phép từ năm 2010 đến tháng
12/2014 tại KKT Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh --------------------------------- 39
Bảng 2.8. Thống kê quy mô các dự án cấp phép từ năm 2010 đến tháng
12/2014 tại các KCN và KKT Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ----------------- 39
Bảng 2.10. Nội dung thẩm định cấp phép các dự án đầu tƣ ở Ban Quản lý
KKT phân theo nhóm yếu tố ---------------------------------------------------- 42
Bảng 2.12. Các nhóm dự án đầu tƣ không hiệu quả tại KKT Vân Đồn và
các KCN tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2010 –2014 ---------------------------- 53
Bảng 3.1. So sánh lĩnh vực phát triển giữa KKT Vân Đồn và các KKT ven
biển khác của Việt Nam --------------------------------------------------------- 62
Bảng 3.2. Danh mục dự kiến các dự án ƣu tiên xúc tiến đầu tƣ trong giai
đoạn từ năm 2010 – 2015 -------------------------------------------------------- 64
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Với định hƣớng phát triển kinh tế tập trung trƣớc mắt
vào các vùng có lợi thế về vị trí địa lý, giao thông..., Chính phủ đã quy hoạch phát
triển các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển và khu kinh tế cửa khẩu. Các khu
công nghiệp, khu kinh tế ven biển và khu kinh tế cửa khẩu đƣợc hƣởng chính sách
ƣu đãi về đầu tƣ phát triển để tạo hạt nhân tăng trƣởng, lan tỏa và thúc đẩy các khu
vực khác cùng phát triển.
Khu kinh tế Quảng Ninh gồm 11 khu công nghiệp, Khu kinh tế Vân Đồn và
3 Khu kinh tế cửa khẩu (sau đây gọi chung là Khu kinh tế Quảng Ninh). Trong
những năm qua, Khu kinh tế Quảng Ninh triển khai các dự án có nguồn vốn tƣ
nhân trong nƣớc và ngoài nƣớc cũng nhƣ triển khai các dự đầu tƣ xây dựng cơ sở
hạ tầng thiết yếu có nguồn vốn từ ngân sách nhà nƣớc. Các dự án trên bƣớc đầu
phát huy đƣợc vai trò, hiệu quả trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng
Ninh nói riêng và cả nƣớc nói chung. Đóng góp vào sự phát triển đó có vai trò quan
trọng của công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng
Ninh. Tuy nhiên, công tác thẩm định còn một số tồn tại, hạn chế nhƣ chƣa nhận
thức đầy đủ về công tác thẩm định dự án, thẩm định chƣa theo sát nhu cầu của thị
trƣờng... đã làm chậm quá trình triển khai dự án, còn nhiều dự án treo, dự án không
đem lại hiệu quả.
Trong xu thế hội nhập đòi hỏi hệ thống pháp luật nƣớc ta phải chuẩn hóa
theo luật pháp quốc tế, việc ban hành và đi vào thực hiện các Luật có liên quan trực
tiếp đến hoạt động quản lý đầu tƣ và xây dựng ở Việt Nam trong thời gian qua nhƣ
Luật Đầu tƣ (2005), Luật Doanh nghiệp (2005), Luật Kinh doanh Bất động sản
(2006), Luật Xây dựng (2003)... đã quy định chặt chẽ hơn cho công tác thẩm định
dự án đầu tƣ.
Xuất phát từ tầm quan trọng của công tác thẩm định dự án đầu tƣ trong bối
2
cảnh Khu kinh tế Quảng Ninh với nhiều lợi thế và đang là điểm đến của các nhà
đầu tƣ trong nƣớc và ngoài nƣớc quan tâm, tìm hiểu các cơ hội đầu tƣ, do vậy cần
thiết phải có một quy trình thẩm định dự án đầu tƣ hoàn chỉnh về lý luận và nhận
thức thực tiễn để ngày càng phù hợp với pháp luật và tình hình thực tế của nƣớc ta
hiện nay. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để đạt đƣợc điều đó? Do vậy, tác giả đã chọn
đề tài: “Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự
án đầu tư tại Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh” để làm chuyên đề tốt
nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Làm sáng tỏ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về thẩm định dự án đầu tƣ trong
điều kiện phân cấp quản lý đầu tƣ, phân tích những tồn tại trong công tác thẩm định
dự án đầu tƣ và tìm hiểu nguyên nhân để từ đó đề xuất các giải pháp thực hiện
nhằm hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban Quản lý Khu kinh tế
Quảng Ninh (sau đây gọi là Ban Quản lý).
3. Phạm vi nghiên cứu
Ngày 13/9/2002 Chính phủ đã có Quyết định số 115/QĐ-TTg về việc thành
lập Khu kinh tế cửa khẩu và áp dụng chính sách Khu kinh tế cửa khẩu đối với khu
vực Hoành Mô - Đồng Văn và Bắc Phong Sinh, tỉnh Quảng Ninh. Để triển khai
quyết định của Thủ tƣớng, UBND tỉnh Quảng Ninh đang tập trung chỉ đạo các cơ
quan chuyên môn tổ chức lập Quy hoạch tổng thể kinh tế-xã hội và Quy hoạch
chung xây dựng cho 2 Khu kinh tế cửa khẩu nêu trên. Còn đối với Khu kinh tế cửa
khẩu Móng Cái, UBND tỉnh đang chỉ đạo Ban Quản lý lập Đề án thành lập Khu
kinh tế cửa khẩu Móng Cái làm cơ sở triển khai công tác quy hoạch theo quy định
hiện hành. Do hiện nay chƣa có Quy hoạch chung xây dựng đƣợc Thủ tƣớng Chính
phủ phê duyệt nên công tác quản lý đầu tƣ xây dựng và phát triển kinh tế các Khu
kinh tế cửa khẩu do UBND thành phố Móng Cái, UBND huyện Hải Hà, UBND
huyện Bình Liêu và các ngành chức năng trực tiếp thực hiện.
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác thẩm định dự án đầu tƣ sau khi đã có
đồ án quy hoạch đƣợc phê duyệt, thẩm định cấp Giấy chứng nhận đầu tƣ của Ban
Quản lý đối với các dự án sử dụng vốn tự có và huy động hợp pháp của doanh
3
nghiệp (ngoài vốn ngân sách nhà nƣớc) tại các khu công nghiệp (sau đây gọi tắt là
KCN) và Khu kinh tế Vân Đồn (gọi tắt là KKT). Do các nội dung thẩm định dự án
đầu tƣ bao trùm nội dung thẩm định cấp Giấy chứng nhận đầu tƣ, vì vậy luận văn
không tách riêng từng nội dung thẩm định dự án đầu tƣ hay thẩm định cấp Giấy
chứng nhận đầu tƣ mà nghiên cứu tổng hợp các nội dung trong quá trình thẩm định
(sau đây gọi tắt là thẩm định dự án đầu tƣ hay là thẩm định cấp phép đầu tƣ).
4. Đối tƣơng nghiên cứu
Nghiên cứu phân tích, đánh giá tình hình công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại
Ban Quản lý nhằm tìm ra những nguyên nhân làm ảnh hƣởng đến tiến độ triển khai
dự án, dự án treo, dự án không hiệu quả... từ đó đề ra các giải pháp thực hiện nhằm
hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban Quản lý.
5. Phạm vi nghiên cứu
Tiểu luận chỉ tập trung nghiên cứu công tác thẩm định dự án đầu tƣ của Ban
Quản lý đối với các dự án sử dụng vốn tự có và huy động hợp pháp của doanh
nghiệp (vốn ngoài ngân sách nhà nƣớc) tại các KCN, KKT Vân Đồn, tập trung vào
một số nội dung trong công tác thẩm định dự án đầu tƣ nhƣ: các yếu tố về pháp lý;
công nghệ kỹ thuật; giải pháp kiến trúc, thi công xây lắp; tác động môi trƣờng; kinh
tế tài chính và hiệu quả của dự án.
Thời gian: Công tác thẩm định dự án từ năm 2010 - hết năm 2014
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp: tình hình thu hút các dự án đầu tƣ đƣợc
phân thành các loại dự án riêng biệt, vận dụng phƣơng pháp đánh giá tổng hợp kết
hợp với hệ thống hóa để có thể nhận định đầy đủ về tình hình hoạt động chung của
các dự án đầu tƣ và nêu ra các điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình triển khai dự
án, từ đó đánh giá khả năng thẩm định dự án đầu tƣ trong thời điểm hiện tại và định
hƣớng công tác thẩm định trong tƣơng lai.
- Phƣơng pháp so sánh đối chiếu: đối chiếu giữa lý luận và thực tiễn để tìm
ra và giải quyết những khó khăn, thách thức trong việc mở rộng và nâng cao hiệu
quả thẩm định dự án đầu tƣ, so sánh công tác thẩm định của Ban Quản lý và các cơ
quan chức năng khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh để tìm ra sự khác biệt. Qua đó
4
giúp ta đánh giá đƣợc năng lực hiện tại của công tác thẩm định dự án đầu tƣ tại Ban
Quản lý.
- Ngoài ra tiểu luận còn sử dụng phƣơng pháp thống kê, thu thập và phân tích
số liệu để làm rõ những nội dung liên quan.
7. Nội dung
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung luận văn gồm 3 chƣơng:
- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về dự án đầu tư và thẩm định dự án
đầu tư
- Chương 2: Thực trạng công tác thẩm định dự án đầu tư tại Ban Quản lý
Khu kinh tế Quảng Ninh
- Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư
tại Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh
5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ ÁN ĐẦU TƢ VÀ
THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ
1.1. Một số khái niệm cơ bản về Dự án đầu tƣ và nội dung dự án đầu tƣ
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về dự án đầu tư. Khái niệm dự án đầu tư
được xem xét từ nhiều góc độ khác nhau
- Về mặt hình thức: dự án đầu tƣ là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách
chi tiết và hệ thống các hoạt động sẽ đƣợc thực hiện với các nguồn lực và chi phí,
đƣợc bố trí theo một kế hoạch chặt chẽ nhằm đạt đƣợc những kết quả cụ thể để thực
hiện những mục tiêu nhất định trong tƣơng lai.
- Về mặt nội dung: dự án đầu tƣ là một tập hợp những đề xuất có liên quan
đến việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định
nhằm đạt đƣợc sự tăng trƣởng về số lƣợng hoặc duy trì, cải tiến nâng cao chất
lƣợng của sản phẩm, dịch vụ trong khoảng thời gian xác định.
1.1.1.1. Khái niệm dự án đầu tư
Về bản chất, dự án đầu tƣ là tập hợp những đề xuất về việc bỏ vốn để tạo
mới, mở rộng hoặc cải tạo những đối tƣợng nhất định nhằm đạt đƣợc sự tăng
trƣởng về số lƣợng, cải tiến hoặc nâng cao chất lƣợng sản phẩm/ dịch vụ nào đó
trong một khoảng thời gian nhất định. Cùng khái niệm này, Luật đầu tƣ năm 2005
ghi ”Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung và dài hạn để
tiến hành các hoạt động đầu tư trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời
gian xác định”.
Hay Luật xây dựng ghi “Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các
đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo
những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng
công trình hoặc sản phẩm/ dịch vụ trong một thời gian nhất định”. Cụ thể là, phát
hiện ra một cơ hội đầu tƣ và muốn bỏ vốn đầu tƣ vào một lĩnh vực nào đó, trƣớc
hết nhà đầu tƣ phải tiến hành thu thập, xử lý thông tin, xác định điều kiện và khả
năng, xác định phƣơng án tối ƣu để xây dựng bản dự án đầu tƣ mang tính khả thi
6
đƣợc gọi tắt là Dự án đầu tƣ (Luận chứng kinh tế kỹ thuật).
Nói một cách tổng quát “Dự án đầu tƣ” là một tập hợp những đề xuất có liên
quan đến việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất
định nhằm đạt đƣợc sự tăng trƣởng về số lƣợng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao
chất lƣợng của sản phẩm hoặc dịch vụ trong khoảng thời gian xác định.
1.1.1.2. Ý nghĩa của dự án đầu tư
Đầu tƣ là một quá trình tìm kiếm lợi nhuận đầy gian nan, vất vả. Mặt khác,
đây cũng là một quá trình hết sức phức tạp, có liên quan, ảnh hƣởng đến nhiều
ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế xã hội. Ý nghĩa của dự án đầu
tƣ đƣợc thể hiện cụ thể nhƣ sau:
- Dự án đầu tƣ là căn cứ quan trọng nhất để nhà đầu tƣ quyết định bỏ vốn đầu
tƣ, để cơ quan có thẩm quyền và ngƣời có thẩm quyền quyết định chủ trƣơng đầu tƣ.
- Dự án đầu tƣ là phƣơng tiện để tìm đối tác trong và ngoài nƣớc liên doanh
bỏ vốn đầu tƣ, là phƣơng tiện thuyết phục các tổ chức tài chính tiền tệ trong và
ngoài nƣớc tài trợ hoặc cho vay vốn, là văn kiện cơ bản để các cơ quan quản lý Nhà
nƣớc xem xét, phê duyệt, cấp giấy phép đầu tƣ.
- Dự án đầu tƣ là cơ sở để xây dựng kế hoạch thực hiện đầu tƣ, theo dõi,
đánh giá và có sự điều chỉnh kịp thời những tồn tại và vƣớng mắc trong quá trình
thực hiện và khai thác công trình.
- Dự án đầu tƣ tốt có tác dụng tích cực giải quyết các vấn đề nảy sinh trong
quan hệ giữa các bên có liên quan đến việc thực hiện dự án. Đây cũng là cơ sở pháp
lý để xét xử khi có tranh chấp giữa các bên tham gia liên doanh, là căn cứ quan
trọng để xây dựng hợp đồng liên doanh, soạn thảo điều lệ của xí nghiệp liên doanh.
1.1.1.3. Phân loại dự án đầu tư
Có nhiều cách phân loại dự án đầu tƣ tuỳ theo mục đích và phạm vi xem xét.
Ở đây chỉ nêu cách phân loại liên quan tới yêu cầu công tác thẩm định dự án đầu tƣ
trong hệ thống văn bản pháp quy, các tài liệu quản lý hiện hành cụ thể phân loại các
dự án đầu tƣ theo các tiêu thức sau:
- Xét theo cơ cấu tái sản xuất.
Dự án đầu tƣ đƣợc phân thành dự án đầu tƣ theo chiều rộng và dự án đầu tƣ
7
theo chiều sâu. Trong đó dự án đầu tƣ theo chiều rộng thƣờng đòi hỏi khối lƣợng
vốn lớn, thời gian thực hiện đầu tƣ và thời gian cần hoạt động để thu hồi vốn lâu,
tính chất kỹ thuật phức tạp, độ mạo hiểm cao. Còn dự án đầu tƣ theo chiều sâu
thƣờng đòi hỏi khối lƣợng vốn ít hơn, thời gian thực hiện đầu tƣ không lâu, độ mạo
hiểm thấp hơn so với đầu tƣ theo chiều rộng.
- Xét theo lĩnh vực hoạt động trong xã hội.
Dự án đầu tƣ có thể phân chia thành dự án đầu tƣ phát triển sản xuất kinh
doanh, dự án đầu tƣ phát triển khoa học kỹ thuật, dự án đầu tƣ phát triển cơ sở hạ
tầng (kỹ thuật và xã hội)..., hoạt động của các dự án đầu tƣ này có quan hệ tƣơng
hỗ với nhau. Chẳng hạn các dự án đầu tƣ phát triển khoa học kỹ thuật và cơ sở hạ
tầng tạo điều kiện cho các dự án đầu tƣ phát triển sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả
cao hơn; còn các dự án đầu tƣ phát triển sản xuất kinh doanh đến lƣợt mình lại tạo
tiềm lực cho các dự án đầu tƣ phát triển khoa học kỹ thuật, cơ sở hạ tầng và các dự
án đầu tƣ khác.
- Xét theo các giai đoạn hoạt động của các dự án đầu tư trong quá trình tái sản
xuất xã hội.
Có thể phân loại các dự án đầu tƣ phát triển sản xuất kinh doanh thành dự án
đầu tƣ thƣơng mại và dự án đầu tƣ sản xuất.
Dự án đầu tƣ thƣơng mại là loại dự án đầu tƣ có thời gian thực hiện đầu tƣ và
hoạt động của các kết quả đầu tƣ để thu hồi vốn đầu tƣ ngắn, tính chất bất định
không cao lại dễ dự đoán và dự đoán dễ đạt độ chính xác cao.
Dự án đầu tƣ sản xuất là loại dự án đầu tƣ có thời hạ hoạt động dài hạn (5,
10, 20 hoặc lâu hơn) vốn đầu tƣ lớn, thu hồi chậm, thời gian thực hiện đầu tƣ lâu,
độ mạo hiểm cao, tính chất kỹ thuật phức tạp, chịu tác động của nhiều yếu tố bất
định trong tƣơng lại không thể dự đoán hết và dự đoán chính xác đƣợc.
- Xét theo thời gian thực hiện và phát huy tác dụng để thu hồi vốn đã bỏ ra.
Ta có thể phân chia các dự án đầu tƣ thành dự án đầu tƣ ngắn hạn (nhƣ dự án
đầu tƣ thƣơng mại) và dự án đầu tƣ dài hạn (các dự án đầu tƣ sản xuất, đầu tƣ phát
triển khoa học kỹ thuật, xây dựng cơ sở hạ tầng...).
8
- Xét theo sự phân cấp quản lý dự án (theo thẩm quyền quyết định hoặc cấp
giấy phép đầu tư)
Tùy theo tầm quan trọng và quy mô của dự án, dự án đầu tƣ đƣợc chia làm 4
nhóm: dự án quan trọng quốc gia (do Quốc hội quyết định chủ trƣơng đầu tƣ), dự
án nhóm A, dự án nhóm B, dự án nhóm C.
1.1.2. Nội dung dự án đầu tư
Một dự án đầu tƣ thƣờng có các nội dung sau: Sự cần thiết phải đầu tƣ; dự
kiến về địa điểm đầu tƣ; dự kiến về quy mô đầu tƣ; nghiên cứu, phân tích thị trƣờng
sản phẩm, dịch vụ của dự án; phân tích, lựa chọn hình thức đầu tƣ; nghiên cứu,
phân tích công nghệ và kỹ thuật; phân tích tài chính, nhu cầu vốn, nguồn vốn đầu
tƣ; nghiên cứu phân tích hiệu quả kinh tế - xã hội; tác động môi trƣờng, bảo vệ môi
trƣờng; tổ chức và quản lý dự án; kết luận và kiến nghị.
1.1.2.1. Cơ sở pháp lý của dự án đầu tư.
Một dự án đầu tƣ muốn có sức thuyết phục, mang tính khả thi thì phải đáp
ứng các yêu cầu cơ bản sau :
- Tính khoa học: Đây là một yêu cầu lớn và rất quan trọng đối với dự án. Để
đảm bảo tính khoa học của dự án, những ngƣời soạn thảo dự án phải có một quá
trình nghiên cứu tỉ mỉ, kỹ càng, tính toán chính xác từng nội dụng của dự án.
- Tính thực tiễn: Một dự án mang tính thực tiễn cho phép giảm bớt những
yếu tố “không lƣờng trƣớc đƣợc”. Muốn vậy, các nội dung của dự án phải đƣợc
nghiên cứu và xác định trên cơ sở xem xét, phân tích, đánh giá đúng mức các điều
kiện và hoàn cảnh cụ thể có liên quan trực tiếp và gián tiếp tới hoạt động đầu tƣ.
- Tính pháp lý: Là cơ sở bƣớc đầu để một dự án đầu tƣ có đƣợc phép đầu tƣ
hay không. Một dự án đầu tƣ muốn đƣợc Nhà nƣớc cấp giấy phép đầu tƣ để đi vào
hoạt động thì trƣớc hết dự án đó phải chứa đựng những điều không trái với pháp
luật và chính sách của Nhà nƣớc
- Tính thống nhất (hay tính chuẩn mực): sự ra đời của dự án không thể thiếu
tính thống nhất, bởi dự án có liên quan đến nhà tài trợ, các cơ quản quản lý Nhà
nƣớc… Để tạo điều kiện cho các bên đối tác hiểu và quyết định lựa chọn dự án đầu
tƣ, các tổ chức tài chính quyết định tài trợ hay cho vay vốn đối với dự án và Nhà